Deze tabel bewijst niet dat Belgen gemiddeld twee jaar langer werken dan de rest van Europa

PVDA-politicus Kim De Witte beweert op sociale media dat Belgen “gemiddeld twee jaar langer werken dan de rest van Europa.” Daarmee reageert hij op een uitspraak van collega-parlementariër Axel Ronse (N-VA), die net stelt dat we “de kortste loopbanen van Europa” hebben.

Beperkte Eurostat-cijfers

Op vraag van onze redactie laat Axel Ronse weten dat hij zich baseert op cijfers van Eurostat over de verwachte duur van een loopbaan in de verschillende EU-landen in 2024. Uit die cijfers zou dat in België 35 jaar zijn. In de hele EU gold toen een gemiddelde van 37,2 jaar.

Maar die data kan je niet zomaar gebruiken als de gemiddelde loopbaan van een werknemer. Eurostat telt namelijk alle volwassenen, dus ook studenten, werkzoekenden of gepensioneerden met een flexi-job. Als veel mensen buiten de beroepsbevolking vallen, drukt dat het gemiddelde. ‘Met andere woorden, de indicator zegt niets over het aantal jaren dat mensen die werk hebben, werken’, lezen we in de methodologie.

Verwachte loopbaanduur in 2024. Bron: Eurostat.

“Dit cijfer is een soort samenvatting van de arbeidsmarktparticipatiegraden van verschillende leeftijdsgroepen in 2024, maar je kan niet zeggen dat dit de gemiddelde loopbaanduur van een specifieke groep voorstelt”, verklaart Wouter De Tavernier, pensioenexpert bij ontwikkelingsorganisatie OESO.

Geen uniforme loopbaandefinitie

Kim De Witte probeerde de bewering van Axel Ronse te ontkrachten op basis van cijfers uit het Ageing Report van de Europese Commissie. De tabel die hij deelt beschrijft de lengte van een loopbaan van nieuwe gepensioneerden, die wordt gebruikt om het pensioen te berekenen. In 2022 zou dat voor België 38,5 jaar zijn, ruim twee jaar langer dan het Europese gemiddelde.

Maar ook die cijfers zeggen te weinig om de Belgische loopbaan te vergelijken met die van onze buurlanden. Dat bevstigt econome Nicole Fasquelle van het Federaal Planbureau, die meewerkte aan het rapport.

“Die loopbaanduur hangt af van de definitie van de loopbaan van het betrokken land voor die specifieke doelstelling”, legt Fasquelle uit. “In België gaat het over tewerkstelling maar ook gelijkgestelde dagen als ziekte of werkloosheid. In de voetnota van de tabel is er bijvoorbeeld geschreven dat de cijfers voor Frankrijk alléén over tewerkstelling gaan.”

Gemiddelde loopbaanduur die bijdraagt aan het pensioen voor recent gepensioneerden. Bron: ECP.

Samengedrukte loopbanen

Het is dus vrijwel onmogelijk om met de beschikbare cijfers alle loopbaanduren in Europa te vergelijken omdat elk land anders rekent. Zo vermoedt Wouter De Tavernier dat voor een pensioenopbouw in België een behoorlijk hoog aandeel gelijkgestelde perioden wordt meegerekend, toch in vergelijking met de andere OESO-landen. “Maar daar hebben we geen vergelijkbare data over. Of dat effectief zo is, weten we dus niet”, voegt hij toe.

Deze studie van het Federaal Planbureau met cijfers van 2017, beschrijft de ‘samengedrukte’ loopbanen van gepensioneerden. In zo’n samengedrukte loopbaan wordt gerekend met voltijdse equivalenten. Als iemand dus 10 jaar halftijds werkt, staat die in de tabel als 5 jaar voltijds. Hoeveel impact die gelijkgestelde perioden precies hebben, is dus niet zeker. Het is in elk geval een flink aandeel van onze pensioenen.

Volgens het Planbureau hadden recent gepensioneerde mannen in 2017 gemiddeld een ‘samengedrukte’ loopbaan van 42 jaar, waarvan 33 jaar effectief gewerkt. Voor vrouwen was dat een loopbaan van gemiddeld 34 jaar, waarvan 22 jaar effectief gewerkt.

“Er is nog een ander issue met het vergelijken van België met het EU-gemiddelde op basis van die tabel”, sluit De Tavernier af. “Van bijna alle landen waarvoor geen data beschikbaar zijn in de tabel weten we dat ze naar Europese normen een behoorlijk late gemiddelde 'labour market exit age' hebben. En dus allicht ook een langere loopbaanduur.”

Conclusie

Axel Ronse (N-VA) beweert op basis van Eurostat-cijfers dat Belgen de kortste loopbanen van Europa hebben. Maar dat kan je op basis van die cijfers niet vaststellen. Kim De Witte (PVDA) ontkracht die claim terecht, maar baseert zich op zijn beurt op cijfers die eveneens niets zeggen over de gemiddelde loopbaanduur van Europa. Door complex loopbaangegevens kunnen dus moeilijk internationale vergelijkingen gemaakt worden.