Vaccins tegen coronavirus bij kippen veroorzaken geen nieuwe ziekten

Een foto van een krantenartikel met als titel “Vaccin tegen coronavirus veroorzaakt nieuwe ziekten” gaat rond op sociale media en wordt zowel op Twitter, Facebook als LinkedIn gedeeld. We konden niet achterhalen wie de originele foto heeft geplaatst. Ze dook voor het eerst in mei op, maar werd in juli nog steeds gedeeld.

Artikel van Agrarisch Dagblad dateert uit 1989

Sommige posts vermelden dat het om een artikel gaat van de Nederlandse krant Het Agrarische Dagblad uit 1989. Het Dagblad, dat tegenwoordig onder de naam Boerderij Vandaag verder gaat, kon niet bevestigen of het artikel van heb afkomstig is, aangezien hun archief niet verder gedigitaliseerd is dan 1990. Daarom gingen we te rade bij de Koninklijke Bibliotheek van Nederland. Zij vonden de editie met het bewuste krantenartikel terug in hun archief, dat inderdaad blijkt te komen uit het Agrarisch Dagblad van 2 februari 1989.

Hieronder vind je een scan van de volledige pagina.

Het artikel gaat over infectueuze bronchitis bij kippen, niet over COVID-19

Wanneer je het artikel leest, wordt duidelijk dat het niet over het huidige COVID-19 virus gaat, maar over het Infectueuze Bronchitis Virus (IBV). In 1989 was dan ook nog geen sprake van SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt, aangezien het pas voor het eerst in december 2019 werd vastgesteld.

IBV is een ander soort coronavirus dan SARS-CoV-2 en komt enkel voor bij gevogelte. “Het coronavirus zorgt bij kippen voor aandoeningen aan de luchtwegen, veroorzaakt veel sterfte en beïnvloedt het eileggedrag”, zo staat te lezen in het artikel. Beide virussen behoren tot een verschillend geslacht. IBV behoort tot de gammacoronavirussen, terwijl COVID-19 een betacoronavirus is.

Het artikel bevat foute informatie en verscheen zonder dat onderzoekers het konden inkijken

Het krantenartikel citeert Hans Kusters, die met onderzoek naar IBV in 1989 promoveerde aan de Afdeling Virologie in Utrecht. Toen we contact op namen met Kusters bleek hij zelf al op de hoogte te zijn van het opnieuw opduiken van het artikel. “Dit oude stuk heeft inderdaad het nodige stof doen opwaaien,” zo stelt Kusters, “onterecht, want het gaat inderdaad niet over COVID-19 maar over IBV.” Kusters werkt zelf al 20 jaar niet meer rond IBV en verwijst ons door naar professor Peter Rottier, veterinaire viroloog aan de Universiteit van Utrecht.

Volgens Rottier is het niet de eerste keer dat het artikel de kop op steekt. “Wij zijn hier niet gelukkig mee. Het artikel is destijds verschenen zonder dat de betrokken onderzoekers het voor publicatie nog hebben kunnen inzien en corrigeren. Daardoor zijn in het artikel fouten en verkeerde suggesties geslopen.”

Vaccins veroorzaakten geen nieuwe ziekten, maar werden ineffectief voor dezelfde ziekte door een nieuw virusvariant

De titel van het krantenartikel klopt niet. “Het ging niet om het ontstaan van een nieuwe ziekte als gevolg van de vaccinatie, maar om dezelfde ziekte die veroorzaakt werd door een nieuwe variant van het eerder circulerende virus,” legt Rottier uit. “We weten nu dat de beschermende immuniteit veroorzaakt door de vaccinatie ertoe leidde dat het circulerende IBV waartegen het vaccin beschermt, ging muteren om te kunnen overleven. Als gevolg daarvan ontstaan nieuwe varianten van het virus die na enige tijd opnieuw de ziekte gaan veroorzaken.”

Vaccinatie tegen IB leidt dus niet tot nieuwe ziekten, maar kan door het veroorzaken van een nieuw type van het virus geen bescherming meer bieden tegen IB. Zoals in het artikel vermeld, gingen de onderzoekers dan ook op zoek naar een aangepast vaccin.

Ook in Vlaanderen circuleren er meerdere virustypen die IB veroorzaken. In de periode 2012-2016 werden minstens 8 IB virustypes vastgesteld bij pluimvee, zo toont een onderzoek van de UGent aan. Volgens Dierengezondheidszorg Vlaanderen kijken pluimveebedrijven daarom na welke IBV-stammen er circuleren, waarna een aangepast vaccinatieschema kan worden gevolgd.

Andere soorten vaccins in ontwikkeling tegen COVID-19 virus

Om IB bij kippen te bestrijden, gebruikt men levende vaccins, die het afgezwakte IB virus bevatten. Ook bij andere virussen waarvoor dit type vaccin wordt gebruikt, moet het vaccin soms worden aangepast. “Tegenwoordig probeert men daarom vaccins slimmer te maken zodat het virus waartegen het moet beschermen, er door mutatie niet zo gemakkelijk aan kan ontsnappen”, zegt Rottier. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van een pan-influenzavaccin dat tegen alle influenzavirussen bescherming zou moeten bieden.

Ook tegen COVID-19 wordt ingezet op andere soorten vaccins. De KULeuven geeft een overzicht van types vaccins die mogelijks gebruikt kunnen worden. Zo maakt men bij een vectorvaccin gebruik van een virus dat al gekend is en geen ziekte bij de mens veroorzaakt. Bij een splitvaccin wordt dan weer gewerkt met stukken van het virus, waardoor het de ziekte niet kan veroorzaken.

Momenteel zijn er 26 kandidaatvaccins in ontwikkeling. Je kan deze zelf nagaan in het overzicht dat door de WHO up-to-date wordt gehouden.

Conclusie

Een krantenartikel dat wordt gedeeld op sociale media dateert uit 1989 en gaat over infectueuze bronchitis bij kippen, niet over COVID-19. Bovendien klopt de titel van het artikel niet. De levende vaccins veroorzaakten geen nieuwe ziekten, maar leidden door mutatie tot een variant op het IB virus waardoor het geen bescherming meer bood en het vaccin moest worden aangepast. Tegen COVID-19 zijn andere soorten vaccins in ontwikkeling die dit risico omzeilen.

Geraadpleegde Bronnen

• https://pbs.twimg.com/media/EZm_BzIXsAMKIDr.jpg
• https://web.archive.org/web/20200512004326/https:/twitter.com/quovadisweblog/status/1259515735560335361
• https://pbs.twimg.com/media/EXpLq63XgAA4EfD?format=jpg&name=medium
• Jack Gommers on LinkedIn: #Coronavirus #vaccines #Pfizer | 30 comments
• https://web.archive.org/web/20200724160120/https:/twitter.com/Alois_Sorokin/status/1286240288390905858
• Met Boerderij boer je beter - Boerderij.nl
• Koninklijke Bibliotheek | Nationale Bibliotheek van Nederland
• Coronavirus avian infectious bronchitis virus | Veterinary Research, a journal on Animal Infection
• https://www.who.int/csr/don/05-january-2020-pneumonia-of-unkown-cause-china/en
• Gammacoronavirus ~ ViralZone page
• Betacoronavirus ~ ViralZone page
• Medewerkers - Universiteit Utrecht
• Modification of the avian coronavirus infectious bronchitis virus for vaccine development
• https://biblio.ugent.be/publication/8515089/file/8515090.pdf
• Infectieuze bronchitis bij pluimvee vraagt brede bescherming – Gezonde Dieren
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6206494
• Deze soorten vaccins worden ontwikkeld in de strijd tegen COVID-19 – Nieuws
• Draft landscape of COVID-19 candidate vaccines