Waar komt dit nieuws vandaan?
Een alerte lezer vroeg ons om de stelling te factchecken dat 50-plussers die last hebben van vervelende spierpijnen als nevenwerking van cholesterolverlagende medicatie (statines), gebaat zijn met supplementen op basis van Q10. Volgens een artikel in een krant (1) zou dit ‘goed gedocumenteerd’ zijn. We vinden deze raad ook terug op diverse populaire websites. Omdat statines wereldwijd tot de meest gebruikte medicijnen behoren, is zo’n bewering goud waard.
Co-enzym Q10 of ubiquinone is een stof die in bijna alle cellen voorkomt en een rol speelt bij uiteenlopende lichaamsprocessen. Het lichaam maakt zelf Q10 aan of neemt het op via de voeding.
Spierpijn en spierzwakte zijn vervelende nevenwerkingen van alle cholesterolverlagende geneesmiddelen. Volgens onderzoek heeft 10 tot 20% van de gebruikers hier last van (2). Het vormt dan ook een belangrijke reden waarom mensen hun behandeling stoppen. Er is geen mechanisme bekend dat deze nevenwerking kan verklaren, al zijn er diverse hypotheses. Eentje daarvan is een tekort aan Q10. Onderzoek toont inderdaad aan dat een behandeling met cholesterolverlagers de concentratie van Q10 in het lichaam verlaagt (3), althans in het bloed, maar mogelijk niet in de spiercellen. Als er al een daling vastgesteld wordt in beperkte studies, is niet aangetoond dat die daling de spierklachten veroorzaakt. Er bestaan enkele studies bij beperkte groepen patiënten die wijzen op een licht gunstig effect van Q10-supplementen bij sommige statinegebruikers met spierklachten. Maar de studies zijn methodologisch zwak en weinig overtuigend.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het krantenartikel staat in een bijlage die niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie valt. Dat staat er in kleine lettertjes bij, en betekent dat de inhoud commercieel getint kan zijn. Vaak gaat het bij dergelijke bijlagen om een mix van degelijke artikels en reclame, wat misleidend is. Het is ook niet duidelijk tot welke categorie het artikel, waarin Q10 geprezen wordt, behoort.
We weten wel dat er geen overtuigend bewijs is dat co-enzym Q10 werkt tegen spierklachten door statines. Een van de grotere studies, waarbij Q10 getest werd bij 120 personen, vindt geen verschil met placebo: een deel van de deelnemers werd behandeld met Q10, een andere groep met een placebomiddel (4). Ook een overzichtsstudie waarin 6 studies waren opgenomen, stelt geen effect vast (5).
De spierklachten bij mensen die cholesterolverlagende middelen innemen, zijn helaas reëel en moeilijk te verhelpen. Nadat de huisarts andere oorzaken voor deze klachten heeft uitgesloten, kan hij met de patiënt overleggen in hoeverre de medicatie nuttig is. Nogal wat mensen slikken statines, terwijl ze ook met leefstijlfactoren hun cholesterol kunnen verlagen. Anderen hebben deze medicatie echt wel nodig. Acht de huisarts de statines nuttig, en zijn de spierklachten sterk hinderlijk, dan kan hij proberen de dosis te verlagen of een andere statine voorschrijven.
Conclusie
Nogal wat mensen die cholesterolverlagende medicijnen (statines) innemen, hebben last van spierpijn of vermoeide spieren. Deze hinderlijke spierklachten verdwijnen helaas niet met supplementen met co-enzym Q10. Het effect van deze supplementen is volgens onderzoek twijfelachtig en vergelijkbaar met placebo.
