Waar komt dit nieuws vandaan?
Al meer dan 20 jaren verschijnen wetenschappelijke studies die suggereren dat het eten van rood vlees het risico op darmkanker verhoogt. De Hoge Gezondsheidsraad (HGR) heeft al deze wetenschappelijke studies geanalyseerd. Uit 13 studies blijkt dat iedere 100 gram vers en bereid rood vlees per dag het risico op darmkanker verhoogt met 16%. Nog eens 18 studies tonen dat voor iedere 50 gram bereid rood vlees het risico op darmkanker met 18% stijgt. En 16 studies tonen dat voor iedere 100 gram vers rood vlees het risico met 17% stijgt. Omdat sommige studies enkel vers vlees, andere enkel met rood vlees bereide charcuterie en nog andere beide samen onderzochten, kunnen de cijfers niet echt worden samengenomen, maar ze wijzen wel allemaal sterk in dezelfde richting.
Darmkanker is de derde meest voorkomende kanker in België. Wij eten dan ook meer rood vlees dan in veel andere landen. Gemiddeld eet een Belg zo’n 95 gram per dag. Als we dit zouden verminderen tot 50 gram per dag zou dit jaarlijks 1200 gevallen van darmkanker schelen, dit is zo´n 15%. Ter verduidelijking: in 2006 werd bij 7790 mensen darmkanker vastgesteld. Door de consumptie van rood vlees te verminderen van 95 naar 50 gram, zouden het er 6590 geweest zijn.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het advies is gebaseerd op een uitgebreide analyse van wetenschappelijke studies, met aandacht voor de complexiteit van de samenhang tussen het eten van rood vlees en het ontstaan van darmkanker. Zo werd de invloed van individuele genetische voorbeschiktheid, het soort vlees, de hoeveelheid vlees, hoe het bereid is en van andere voedingswaren, zoals fruit en groenten, die een mogelijk beschermend effect hebben, allemaal meegenomen.
Bij de analyse is samengewerkt met een werkgroep van experts uit verschillende vakgebieden. Het verband met darmkanker is een feit, maar vlees eten heeft ook voordelen: het vormt een belangrijke bron van eiwitten, ijzer, zink, selenium en vitamine B. Volgens de voedingsaanbeveling (actieve voedingsdriehoek) zouden we dagelijks 75 tot 100 gram ‘vlees, vis, eieren of vervangproducten’ moeten eten. Dit geldt nog steeds, maar volgens de HGR is het wenselijk om bijvoorbeeld meer gevogelte (wit vlees) te kiezen en 2 keer per week vis en zo de consumptie van rood vlees en charcuterie terug te schroeven.
Dit advies heeft alvast een stevige wetenschappelijke basis: een systematisch literatuuroverzicht uitgevoerd door het wereld kanker onderzoeksfonds (World Cancer Research Fund, WCRF) en een grootschalige Europees onderzoek (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition, EPIC), beide gerenomeerd op dit gebied. Daarnaast bestaat er een overzichtsonderzoek van 13 studies waarbij grote groepen mensen langdurig werden opgevolgd en gekeken werd naar hun eetgewoonten en de ziekten en het voorkomen van darmkanker. Er werd rekening gehouden met belangrijke verstorende factoren zoals leeftijd, totale calorie-inname, body mass index, roken, lichaamsbeweging en nog andere. Deze analyse toonde aan dat hoe meer rood vlees men eet hoe groter het risico op darmkanker. Andere recente studies ondersteunen de conclusies indirect door bijvoorbeeld aan te tonen dat het eten van rood vlees het risico op een goedaardige darmpoliepen verhoogt, waarvan geweten is dat deze kunnen ontaarden in darmkanker. Ook lijkt het eten van rood vlees het risico op een herval van darmkanker te verhogen.
Er zijn ook wel enkele studies gevonden die het verband tussen darmkanker en rood vlees niet ondersteunen. Eén studie was uitgevoerd bij oudere mensen die sowieso een hoger risico hebben op darmkanker. Een andere bij mensen die al weinig rood vlees eten waardoor er te weinig contrast is. Andere studies waren dan weer minder geloofwaardig vanwege mogelijke conflicterende belangen van de auteurs met de vleesverwerkende industrie.
Op basis van het WCRF rapport zijn voedingsrichtlijnen opgesteld in Frankrijk en Groot-Brittannië die aanbevelen niet meer dan 500 gram of een halve kilogram rood vlees per week te eten. Onze HGR heeft deze richtlijn overgenomen en gebruikt om te schatten wat het effect hiervan zou zijn voor België. Het gaat hier over een effect op bevolkingsniveau en niet over een individueel effect.
Een recente systematisch literatuuroverzicht die niet in het rapport van de HGR is opgenomen, komt nog maar eens tot vergelijkbare conclusies als het HGR rapport (2).
Conclusie
Wie wekelijks meer dan een halve kilogram rood vlees en met rood vlees bereide charcuterie eet, verhoogt zijn of haar risico op darmkanker. Dat staat vast. Hoe sterk dat risico verhoogt voor een individu, is niet bekend. De Hoge Gezondheidsraad berekende dat, wanneer iedereen zich houdt aan maximum 500 gram rood vlees en met rood vlees bereide charcuterie per week, 10−20% minder mensen darmkanker zouden krijgen. Je doet er alvast goed aan om rood vlees geregeld te vervangen door vis, gevogelte of door een vleesvervanger.
http://www.vigez.be/uploads/documentenbank/14910490ffb860671ec72523dd88d1b4.pdf
2. Åkesson A, Andersen LF, Kristjánsdóttir AG et al. Health effects associated with foods characteristic of the Nordic diet: a systematic literature review. Food Nutr Res. 2013; 57: 10.3402/fnr.v57i0.22790.
