Waar komt dit nieuws vandaan?
Een nieuwe studie, volgend op een initiële interventiestudie, vergeleek het gewichtsverlies op lange termijn bij personen die risico lopen op het ontwikkelen van diabetes type 2 (1). De onderzoekers wilden weten of hun initiële behandeling, samen met andere factoren zoals leeftijd, gewichtsverlies na 1 jaar en bloedsuikerwaarde in het begin van de studie, kon voorspellen wie het goed zou doen op lange termijn.
Gedurende het eerste jaar werden 3.234 personen verdeeld in 3 groepen, waarbij ze ofwel een streng dieet- en beweegplan volgden, ofwel het medicijn metformine kregen, ofwel een placebomedicijn kregen (2). In deze opvolgstudie werd gedurende 14 jaar het gewicht van de deelnemers, die initieel minstens 5% gewicht verloren, opgevolgd. In die 14 jaar mochten de deelnemers metformine verder nemen of stoppen en kregen alle deelnemers het dieet- en beweegplan aangeboden.
In de initiële studie had 28,5% van de personen die metformine kregen en 62,6% van de personen die het dieet- en beweegplan volgden meer dan 5% gewicht verloren. Ze hadden hiernaast respectievelijk een 31 en 58% lagere kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 in vergelijking met de personen die het placebomedicijn kregen. Van de 3.234 deelnemers hadden er 1.066 meer dan 5% gewicht verloren. Deze personen werden verder opgevolgd. Na 14 jaar waren 56,5% van de personen die initieel metformine kregen, 48,9% van de dieet- en beweeggroep en 41,7% van de placebogroep nog steeds die 5% gewicht kwijt. De belangrijkste voorspellers van blijvend gewichtsverlies waren oudere leeftijd, een groter gewichtsverlies na 1 jaar en het nog actief gebruik van metformine.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Overgewicht en obesitas zijn belangrijke risicofactoren voor het ontwikkelen van diabetes type 2. Personen met overgewicht hebben vaker hogere bloedsuikerwaarden en reageren minder goed op insuline om die suikerwaarden te doen dalen. Metformine is een medicijn dat het lichaam helpt om insuline te gebruiken om zo suiker gemakkelijker te verwerken. Het wordt opgestart als eerste medicijn bij de behandeling van diabetes type 2 en is niet goedgekeurd als medicijn om gewicht te verliezen. Gewichtsverlies is echter wel een gekende (vaak positieve) bijwerking (3).
Deze studie is als eerste de effecten nagegaan van medicatie op gewichtsverlies op lange termijn. De onderzoekers keken echter enkel naar een klein deel van de deelnemers, namelijk degenen die na 1 jaar meer dan 5% gewicht verloren hadden. Hierdoor zijn de resultaten niet voor iedereen zomaar te verwachten. Een andere beperking van deze studie is dat deze enkel gebaseerd is op observaties; de initiële interventie liep niet verder. Ook het feit dat deze specifieke analyse pas uitgevoerd werd na het beëindigen van de studie, maakt de resultaten minder betrouwbaar.
Belangrijk is ook te vermelden dat de initiële behandeling door middel van een streng dieet- en beweegplan veel effectiever was dan de behandeling met metformine. Jammer genoeg is het algemeen geweten dat zulke intensieve programma’s vaak niet voor lange tijd volgehouden kunnen worden, zoals ook hier blijkt uit de cijfers na 14 jaar. Slechts de helft van de personen die initieel 5% gewicht verloren, kon dit ook daadwerkelijk behouden. Het is dus een grote uitdaging om effectieve programma’s te ontwikkelen die de positieve effecten ook op lange termijn kunnen garanderen.
Om metformine als gewichtsverlagend medicijn te registeren, moeten farmaceutische firma’s met degelijk onderzoek kunnen bewijzen dat het medicijn effectief en veilig is voor gebruik bij personen zonder diabetes type 2. Zo ver staat het onderzoek nog niet.
Conclusie
Of metformine langdurig gewichtsverlies oplevert, valt op basis van deze studie niet te besluiten. Feit is wel dat een dieet- en beweegprogramma na één jaar betere resultaten geeft dan metformine. Dagelijks een pil innemen is een gemakkelijkere oplossing, maar biedt altijd minder gezondheidsvoordelen dan gezonde voeding en voldoende beweging.
