Waar komt dit nieuws vandaan?
Er wordt al jaren gezocht naar alternatieven voor antibiotica, omdat steeds meer bacteriën resistent worden tegen antibiotica. Eén belangrijke piste zijn de bacteriofagen: dit zijn virussen die bacteriën kunnen doden. Een antibioticum is vaak werkzaam tegen meerdere bacteriesoorten tegelijkertijd. Een bacteriofaag is werkzaam tegen maar één bepaalde bacteriesoort, waardoor deze andere – vaak nuttige – bacteriën niet aantast. Dat klinkt zeer interessant, maar heeft als nadeel dat vooraleer bacteriofagen kunnen worden ingezet, eerst de ziekmakende bacterie geïdentificeerd moet worden. Dit kan enkele dagen duren en betekent dat voor elke bacterie een bijpassende bacteriofaag ‘gezocht’ moet worden. Bacteriofagen lijken daarom niet geschikt bij acute infecties. Mogelijk zijn ze wel bruikbaar bij chronische infecties met een bekende ziekmakende bacterie.
De aanleiding van dit nieuws is een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Nederland. Nederlandse wetenschappers hebben de huidige kennis over de toepassing van bacteriofagen bij de behandeling van infecties geïnventariseerd. De belangrijkste conclusies van het rapport dat hieruit volgde zijn: er is nog onvoldoende onderzoek naar bacteriofagen, hun precieze werking en nevenwerkingen moeten nog in kaart gebracht worden en mogelijk moeten de regels voor onderzoek worden aangepast. Kortom, voorlopig en in de nabije toekomst zijn ze niet geschikt als alternatief.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Bacteriofagen werden al in 1915 ontdekt, maar werden sindsdien eigenlijk alleen in de Sovjet-Unie gebruikt. Bestaand onderzoek naar de werkzaamheid van bacteriofagen is oud en voldoet niet aan de huidige standaarden. Het RIVM-rapport is deels gebaseerd op een bezoek aan een kliniek in Georgië waar men ervaring heeft met gebruik van bacteriofagen bij infecties. In Georgische ziekenhuizen zou echter “al sinds tientallen jaren” geen gebruik meer worden gemaakt van bacteriofagen, maar ‘gewoon’ antibiotica worden voorgeschreven.
In Nederland wil men nu bekijken of het van overheidswege loont om onderzoek naar bacteriofagen te stimuleren.
Conclusie
Omdat steeds meer bacteriën resistent worden tegen antibiotica, moeten we ze zo weinig mogelijk gebruiken. Er is op dit moment geen alternatief in zicht. Bacteriofagen, dit zijn bacterie-etende virussen, gaan ons nog niet meteen vooruithelpen.
