Waar komt dit nieuws vandaan?
De Gentse ziekenhuizen behandelen momenteel een tiental patiënten met antibiotica tegen de legionellabacterie (1). Voor een man van vijftig, die leed aan diabetes en daardoor een verminderde weerstand had, werd de besmetting fataal. Ook een tweede patiënt, een zeventigjarige man, is overleden ten gevolge van een infectie met Legionella.
Waar de legionellabacterie vandaan komt, is nog niet duidelijk. Een mogelijke besmettingsbron zijn de koeltorens in de Genste haven. Koeltorens zijn typische risico-installaties. Bij een natte koeling van bepaalde machines wordt waternevel als eindproduct door een uitlaat verspreid. Als ergens in zo’n koelsysteem een defect zit of als het minder goed onderhouden wordt, kan er een zogenaamd ‘dood punt’ ontstaan, waarin water tussen 20° en 50° stilstaat. Hierin kan de legionellabacterie groeien en nadien in de lucht verneveld worden, waardoor mensen het kunnen inademen en besmet raken. Tussen 35° en 40° groeit de kiem het snelst. Daarom wordt aangeraden om warmwatertoestellen op minimum 60 graden af te stellen.
Ook douches, whirlpools en luchtbevochtigers zijn mogelijke besmettingsbronnen omdat ze waterdamp produceren. Vooral stilstaand water is gevaarlijk. Besmetting vindt plaats door het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes water (aerosol) die in de lucht terechtkomen. Besmette personen kunnen het niet doorgeven aan andere personen. Je kunt ook niet ziek worden door het drinken van besmet water. Als je boiler voor de douche thuis hoog genoeg ingesteld is, is er ook geen gevaar tijdens het douchen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De legionellabacterie kan verschillende ziektebeelden veroorzaken, die we legionellose noemen. Het meest bekende beeld is de Legionella pneumonie of longontsteking (veteranenziekte). Hiernaast kan er een acute, griepachtige ziekte ontstaan, de zogenaamde pontiac fever. Het duurt tussen de 2 en 16 dagen (meestal 5 tot 6 dagen) vooraleer een besmetting klachten geeft.
De longontsteking gaat meestal gepaard met hoesten en pijn op de borst, en leidt vaak tot een ziekenhuisopname en verblijf op intensieve zorgen. Hiernaast kunnen koorts, kortademigheid, vermoeidheid en hoofdpijn optreden. Risicofactoren voor een ernstig verloop van de ziekte zijn roken, koorts boven 38,5°, een longontsteking in beide longen, oudere leeftijd, verminderde weerstand en andere chronische aandoeningen, zoals longziekten en diabetes.
Het is belangrijk dat er snel een juiste behandeling gestart wordt. Er zijn andere antibiotica nodig dan voor een klassieke longontsteking. Hoewel legionellose niet vaak voorkomt, is het toch belangrijk om bij een recente blootstelling aan waterdamp eraan te denken.
Om de kans op groei en verspreiding van legionellakiemen op publiek toegankelijke plaatsen zo laag mogelijk te houden werd er in Vlaanderen een wettelijk kader gecreëerd in het Legionellabesluit. Legionellose moet verplicht gemeld worden aan de dienst Infectieziektebestrijding van Zorg en Gezondheid. Er kunnen dan maatregelen genomen worden om de oorzaak op te sporen.
Conclusie
Legionellose is een ernstige longontsteking die zorgvuldig behandeld moet worden. Het komt gelukkig niet vaak voor, en besmette personen kunnen anderen niet ziek maken. De bacterie wordt enkel overgedragen door het verdampen van besmet, vaak stilstaand water met een temperatuur tussen 20° en 50°.
