Waar komt dit nieuws vandaan?
Slaapverlamming treft naar schatting acht procent van de bevolking, al lopen de cijfers sterk uiteen. Het fenomeen komt bijvoorbeeld vaker voor bij mensen met diverse slaapproblemen, waaronder narcolepsie, rustelozebenensyndroom en slaapapneu. Daarnaast komt het ook geregeld voor bij mensen met een posttraumatisch stresssyndroom, angstproblemen en paniekstoornissen. Ook personen met een onregelmatig slaappatroon en een overmatige alcoholconsumptie zouden gevoeliger zijn voor dit fenomeen. De oorzaak van slaapverlamming is onbekend.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Slaapverlamming is om begrijpelijke redenen angstaanjagend, maar het is geen ziekte op zich en het is niet gevaarlijk. Niet alle spieren zijn tijdelijk verlamd, de ademhalingsspieren blijven bijvoorbeeld rustig hun werk doen. Je kan dus nooit stikken. Het is ook een zeer tijdelijk fenomeen dat na enkele minuten vanzelf verdwijnt.
Slaapverlamming is van alle tijden en werd vaak in verband gebracht met paranormale verschijnselen. Onderzoekers vermoeden dat het te maken heeft met een kort ontwaken tijdens de remslaap. Dat is de slaapfase waarbij het brein zo actief is als overdag, terwijl we eigenlijk slapen en het lichaam extreem ontspannen is. Daardoor we niet kunnen bewegen. REM staat voor ‘rapid eye movements’: de ogen schieten tijdens deze fase van links naar rechts achter gesloten oogleden. De remslaap is ook de fase waarin we dromen.
Er bestaat op dit moment nog niet veel wetenschappelijk onderzoek over slaapverlamming. We vonden een overzichtsstudie met 42 kleine onderzoekjes (1). Daarin onderzochten ze ook mogelijke behandelingen.
Wanneer er geen onderliggende oorzaak is, zoals een slaapstoornis bijvoorbeeld, en mensen door de slaapverlamming angstig en gespannen worden, kunnen ze geholpen worden met cognitieve gedragstherapie. Wat ook helpt is een goede slaaphygiëne: een regelmatig slaappatroon nastreven, zes tot acht uur per nacht slapen en regelmatige lichaamsbeweging. Wat je beter kan vermijden is roken, veel alcohol of koffie vlak voor het slapen gaan. Op je rug slapen zou slaapverlamming ook bevorderen en kun je dan beter niet doen (2).
Conclusie
Slaapverlamming is een angstaanjagend fenomeen waarbij je tijdens de slaap enkele minuten helder wakker bent terwijl je niet kan bewegen en je ogen niet kan openen. Soms treden hallucinaties op. Slaapverlamming is geen ziekte en ook niet gevaarlijk. Vermoedelijk heeft het te maken met een kortdurend bewustzijn tijdens de remslaap. Wie erg angstig wordt, kan geholpen worden met psychotherapie. Ook een goede slaaphygiëne helpt.
