Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers van de universiteit van Edinburgh zijn er, samen met onderzoekers van een fertiliteitscentrum in New York, in geslaagd om onrijpe eicellen uit menselijk eierstokweefsel te laten ontwikkelen tot rijpe eicellen (1). Meisjes worden geboren met een vast aantal voorloper-eicellen die als kleine follikeltjes in de eierstokken zitten. Vanaf de puberteit rijpen iedere maand één of enkele follikels uit tot rijpe eicellen, onder invloed van de hormonale cyclus. Wanneer zo’n rijpe eicel niet bevrucht wordt, wordt ze uitgestoten, samen met wat baarmoederslijmvlies: dit is de menstruatie. Het verschil tussen een onrijpe eicel en een rijpe is het aantal chromosomen. Terwijl een onrijp celletje er nog 46 heeft, splitst een rijpe eicel en draagt ze nog 23 chromosomen. Dit ingewikkelde proces werd nagebootst in celculturen, waaraan hormonen werden toegevoegd.
Bij 10 vrouwen die een keizersnede ondergingen werd, na hun toestemming, een beetje eierstokweefsel weggehaald voor dit onderzoek. Op die manier werden 385 onrijpe follikels verkregen, waarvan 308 een onrijpe eicel bevatten. Na 8 dagen in een aangepaste voedingsbodem ontwikkelden 87 van de 308 onrijpe cellen zich naar een verder stadium. Deze werden overgezet in een andere voedingsbodem en daarvan rijpten 54 cellen verder naar opgeblazen follikels: een teken dat ze op het punt staan te delen (om tot 23 chromosomen te komen). Deze deling werd effectief vastgesteld in 9 follikels. Van de 385 onrijpe eicellen bereikten er dus 9 het stadium rijpe eicel. De onderzoekers spreken van een grote doorbraak.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Dit labo-onderzoek is inderdaad een belangrijke doorbraak op wetenschappelijk vlak. Het doet dromen van de mogelijkheid om eierstokweefsel met onrijpe eicellen van meisjes (nog voor de puberteit) te bewaren wanneer ze een kankerbehandeling moeten ondergaan (en nadien een kinderwens zouden hebben). Zo ver is men echter nog lang niet. Het is bijvoorbeeld nog niet zeker of de 9 eicellen die men ontwikkeld heeft in een labo geschikt zijn voor reproductie. Men weet niet of het normale cellen zijn. Het is ook duidelijk dat het niet altijd lukt: van 385 follikels ‘oogstte’ men slechts 9 rijpe eicellen. Er zijn nog veel vragen te beantwoorden en daar zal nog jaren onderzoek voor nodig zijn.
Conclusie
Onderzoekers zijn erin geslaagd om van 385 onrijpe menselijke eicellen 9 cellen te laten evolueren tot rijpe eicellen in een labo. Of deze cellen genetisch normaal zijn en geschikt zijn voor bevruchting, is niet verder onderzocht. Hoe dan ook bieden deze resultaten perspectieven voor jonge meisjes die nog voor de puberteit een kankerbehandeling moeten ondergaan. Men zou wat eierstokweefsel kunnen afnemen en invriezen voor later. Deze piste wordt nu verder onderzocht.
