jun
2024
Aantal miljardairs in België nam toe sinds 2000, maar juist aantal onbekend
Raoul Hedebouw, voorzitter van de PVDA, beweerde in de tweede aflevering van het VTM-programma Het Conclaaf (minuut 20:40) dat "1% van de Belgische bevolking 25% van de vermogens in België heeft". Die concentratie van de rijkdom is een reden die PVDA geeft om te mikken op de 1% rijkste voor een eventuele miljonairstaks.
Eerdere schatting: de rijkste 1% in België bezit een kwart van het totale vermogen
Hedebouw deed deze uitspraak al in 2022, tijdens zijn 1 mei-speech. Factcheck.Vlaanderen onderzocht toen het cijfer. Het bleek gebasseerd op een wetenschappelijk artikel van Dan O’Neill, professor ecologische economie aan de Universiteit van Leeds en Arthur Apostel, onderzoeker economie aan de UGent.
Cijfers uit deze studie geven aan dat 1% van de Belgische bevolking naar schatting een kwart (24%) van de Belgische vermogens in handen heeft.
Omdat België geen vermogenskadaster heeft, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland, weten we niet exact wie er wat bezit. Een vermogenskadaster is namelijk een inventaris die bijhoudt over welke onroerende goederen, financiële goederen en roerende goederen elk gezin beschikt.
Om die reden kozen de onderzoekers voor een schatting van de vermogensongelijkheid. De Household Finance and Consumption Survey (HFCS) was toen de enige bron beschikbaar met gegevens over de vermogensindeling. Dat is een driejaarlijkse bevraging uitgevoerd door de Europese Centrale Bank (ECB).
De gegevens van het onderzoek dateren van 2017. Dat waren toen de recentst beschikbare cijfers. Factcheck.Vlaanderen ging na of er inmiddels recenter onderzoek voorhanden is.
Recenter onderzoek ligt in lijn met eerdere schatting
In januari dit jaar publiceerde de Nationale Bank van België (NBB) voor de eerste keer experimentele statistieken over de verdeling van het nettovermogen van de Belgische huishoudens, de zogenaamde Distributional Wealth Accounts (DWA). Maar de cijfers van NBB bespreken enkel het aandeel van de top 10% en niet de top 1%. Meer dan de helft van het netto vermogen is in het bezit van die top 10%.
Geert Langenus, econoom bij de NBB, bevestigt aan Factcheck.Vlaanderen dat ze geen cijfers over de rijkste 1% ter beschikking hebben, omdat net voor de allerrijksten het vermogen moeilijk te achterhalen valt. Op de top 1% hebben we dus geen zicht, maar onderzoeker Apostel laat aan Factcheck.Vlaanderen wel weten dat het aandeel van de top 10% in lijn ligt met zijn eigen studie uit 2022.
Nog een ander recent rapport is het Global Wealth Report van de Zwitserse bank UBS, uit augustus 2023. Daarin worden wel cijfers voor de top 1% geschat. Deze 1% zou in België 13,5% van het totale nettovermogen in handen hebben. Een stuk lager dus dan 25%. Daarmee zou België een van de meest gelijke landen ter wereld zijn.
Apostel plaatst enkele kanttekeningen bij deze studie. De UBS gebruikt volgens hem verouderde gegevens en baseert zich op de Forbes-rijkenlijst. En die lijst is "mogelijk minder representatief voor de top van de Belgische vermogensverdeling". Het onderzoek van Apostel en O’Neill vult de afwezigheid van de superrijken aan met een verbeterde schatting aan de hand van De Rijkste Belgen-lijst. Maar de voornaamste kritiek van Apostel gaat over de berekenwijze van de 1% hoogste vermogens: “de gegevens worden eerst geaggregeerd, samengevoegd, om ze daarna weer uit elkaar te trekken. Dat maakt de berekening gevoeliger voor fouten.”
PVDA verwijst ook naar studie van de Europese Centrale Bank
Ivo Flachet, persverantwoordelijke van PVDA, bevestigt dat het onderzoek van Apostel en O'Neill uit 2022 nog steeds de basis vormt voor de huidige uitspraak van Hedebouw. Hij verwijst ook nog naar een ander onderzoek, van de Europese Centrale Bank (ECB) uit 2022, om de bewering kracht bij te zetten. Dit onderzoek geeft zelfs aan dat een derde (33%) van het vermogen in België bij de top 1% zit.
Volgens Apostel komt het verschil met de andere schattingen voornamelijk door een andere methode om de vermogenssamenstelling van de absolute top te berekenen. De ECB gebruikt hiervoor externe informatie uit The Economist over ultrarijke families. Apostel: “Mogelijk werd door deze experimentele methode een groter deel van het vermogen toegewezen aan de absolute top”.
Conclusie
Onderzoek geeft aan dat 1% van de Belgische bevolking een kwart van de Belgische vermogens bezit. Al gaat het om een schatting, want we kunnen geen exact percentage berekenen omdat er in België niet bijgehouden wordt wat en hoeveel wie nu precies bezit. Schattingen lopen van 13,5% tot 33%, afhankelijk van de gebruikte methode.
Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen. Partners zijn: factcheck.vlaanderen, VRT NWS, Knack, RTBF, KRO-NCRV Pointer, Het Algemeen Dagblad en deCheckers.
✻
Geraadpleegde Bronnen
- Het Conclaaf 23 mei 2024
- 1 meitoespraak Raoul Hedebouw: “Blokkeer de prijzen, niet de lonen” | PVDA
- A one-off wealth tax for Belgium: Revenue potential, distributional impact, and environmental effects
- Professor Daniel O'Neill | School of Earth and Environment | University of Leeds
- Research Explorer - Onderzoeksprofiel van Arthur Apostel
- AANGIFTE INKOMSTENBELASTING: WIE, WAT EN WANNEER — BeTaxBright
- Household finance and consumption survey (HFCS)
- Household Finance and Consumption Network
- Statistics Paper Series The Household Finance and Consumption Survey: Results from the 2017 wave
- De Nationale Bank: Vermogensverdeling van de gezinnen: nieuwe statistieken NBB en ECB
- Geert Langenus
- Global Wealth Report 2023 | UBS Global
- De top 1 procent bezit in België waarschijnlijk (veel) meer dan 13,5 procent | De Standaard
- Forbes List
- De Lijst - De Rijkste Belgen
- Pers | PVDA
- Developing Reconciled Quarterly Distributional National Wealth – Insight into Inequality and Wealth Structures by Janina Engel, Pau Gayà Riera, Joseph Grilli, Pierre Sola :: SSRN
- Developing Reconciled Quarterly Distributional National Wealth – Insight into Inequality and Wealth Structures by Janina Engel, Pau Gayà Riera, Joseph Grilli, Pierre Sola :: SSRN
- How the 0.001% invest
Auteurs
Justine Viane
Justine studeerde eerst sociaal werk aan de Artevelde hogeschool en heeft daarna een masteropleiding journalistiek aan de Universiteit Gent gevolgd. Sinds 2022 vervolledigt zij de redactie als factchecker bij Factcheck.Vlaanderen.
