Waar komt dit nieuws vandaan?
Een groep wetenschappers van de Franstalige universiteit UCL publiceerden zopas de resultaten van een veelbelovend onderzoek bij muizen, waarop ze een medicijn testten dat uitzaaiingen van borstkanker lijkt te blokkeren en herval zou kunnen voorkomen. Het ging om gemanipuleerde muizen die drager zijn van menselijke triple-negatieve borstkanker. Dat is een agressieve vorm van borstkanker die niet-hormoongevoelig is en vaak jongere vrouwen treft.
Het potentiële geneesmiddel dat de wetenschappers bij de proefmuizen testten, is MitoQ.
- Bij de muizen die dit geneesmiddel kregen, zaaide de borstkanker 80% minder vaak uit.
- Bij de andere muizen, die het medicijn niet kregen, verschenen wel uitzaaiingen (1).
De onderzoeksgroep spreekt van bijzonder hoopvol nieuws.
Een woordje uitleg
- Door genetische wijzigingen, die kunnen getriggerd worden door bepaalde omgevingsfactoren, kunnen normale lichaamscellen veranderen in kankercellen.
- Kankercellen hebben een afwijkende stofwisseling en speciale eigenschappen, waardoor ze zich kunnen verspreiden in het lichaam en elders opnieuw gaan woekeren. Dat noemen we uitzaaien.
- Uit wetenschappelijk onderzoek is geweten welke veranderingen op celniveau verantwoordelijk zijn voor uitzaaiingen:
- Het gaat om kleine wijzigingen in de mitochondriën, dat zijn de zogenaamde energiefabriekjes van de cellen.
- Deze energiefabriekjes kunnen als gevolg van genetische wijzigingen stofjes produceren (mitochondriaal superoxide of mtO2) die een rol spelen bij het uitzaaien.
Het geneesmiddel dat de Belgische onderzoekers hebben uitgetest, heet mitoquinol mesylaat, kortweg MitoQ. Het is een antioxidant dat de energiefabriekjes van kankercellen wordt binnengeloodst, en daar deze stofjes onschadelijk maakt. Resultaat: veel minder uitzaaiingen en geen herval.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Het geneesmiddel werd nog niet getest bij mensen met borstkanker, dus daarover kunnen we geen uitspraken doen. Het werd wel al lang geleden (in de jaren negentig) getest op veiligheid (fase I-studie), en dat bleek alvast in orde. Vooraleer we een geneesmiddel hebben dat personen met triple-negatieve borstkanker kan beschermen tegen uitzaaiingen en herval, moeten er nog studies gebeuren met MitoQ bij borstkankerpatiënten. Die zullen nog enkele jaren in beslag nemen.
Tien tot 15% van alle borstkankers zijn triple-negatief. Omdat dit type borstkanker niet-hormoongevoelig is, kunnen deze patiënten niet geholpen worden met hormoontherapie. Daarom zijn er veel meer uitzaaiingen bij personen met triple-negatieve borstkanker. Een werkzame therapie zou dus zeer welkom zijn.
- Het geneesmiddel dat getest werd, is niet nieuw.
- Het actieve bestanddeel MitoQ is een antioxidant en een gewijzigde versie van co-enzym Q10, dat als supplement wordt aangeboden.
- MitoQ werd in 2014 ook getest bij gemanipuleerde muizen met de menselijke spierziekte ALS (amyotrofe laterale sclerose).
- Ook toen waren de resultaten gunstig, zij het minder spectaculair dan in dit borstkankeronderzoek (2).
- Er is tot op heden (2022) geen therapie voor ALS.
- MitoQ is ook niet het enige geneesmiddel dat inwerkt op de energiefabriekjes in cellen.
- Gelijkaardige potentiële medicijnen die doordringen tot in de energiefabriekjes worden al langer uitgebreid onderzocht, ook voor andere kankers.
- Er zijn nog verschillende obstakels te overwinnen, stellen onderzoekers in een kritisch artikel bij deze therapie (3):
- Zo kunnen deze medicijnen ook gezonde cellen aantasten, waaronder immuuncellen.
- Verder zijn de geneesmiddelen soms erg instabiel.
- Tot slot tasten ze niet alleen de energiefabriekjes aan, maar soms ook andere celstructuren.
Conclusie
Belgische onderzoekers testten een geneesmiddel, MitoQ, bij proefmuizen met menselijke triple-negatieve borstkanker. Bij de behandelde muizen kwamen veel minder uitzaaiingen voor dan bij de niet-behandelde. Dat kan hoopvol klinken, maar het zal nog lang duren vooraleer MitoQ bij personen met borstkanker kan gebruikt worden. De studies bij borstkankerpatiënten moeten nog beginnen, en er blijken nog diverse obstakels te overwinnen.
