Geen bewijs dat Indiase coronagolf te wijten is aan vaccinatiecampagne

Het hoge aantal coronagevallen dat vandaag in India opgetekend wordt, zou te wijten zijn aan de vaccinatiecampagne in het land. Die kwam de afgelopen weken maanden op gang, tegelijk met de nieuwe coronagolf. De eerste wetenschappelijke inzichten over het onderwerp wijzen in andere richtingen: nieuwe varianten, te snelle versoepelingen en een broze gezondheidszorg zouden de boosdoeners zijn. Wel is het mogelijk dat de vaccinatiecampagne een onterechte perceptie van veiligheid heeft gecreëerd, die op zijn beurt tot versoepelingen heeft geleid.

25 mei 2021

Het aantal besmettingen en het aantal toegediende vaccins stijgen dus tegelijkertijd. Toch betekent dat niet dat het ene fenomeen het andere ook veroorzaakt.

De besmettelijke Indische en Bengaalse variant houden lelijk huis.

India versoepelde enkele maanden geleden de maatregelen en verschillende massabijeenkomsten gaven die varianten de ruimte om zich te verspreiden.

Daarenboven is de Indische gezondheidszorg in slechte staat.

Volgens de meest recente gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie krijgt India op dit moment inderdaad te maken met een erg zware coronagolf. De huidige opstoot begon in maart en is veel ernstiger dan de eerste golf, die het land trof in de zomer en het najaar van 2020. Zo bereikte de situatie een triest (voorlopig) hoogtepunt in de week van 3 mei, toen er meer dan 2,7 miljoen gevallen werden vastgesteld. Ter vergelijking: in de week van 14 september, het hoogtepunt van de eerste golf, waren dat er ‘slechts’ zo’n 646.000.

Statistieken van de Indiase overheid, gepubliceerd door de website Our World in Data, geven aan dat in diezelfde periode ook het aantal vaccinaties in India toenam. Op 1 maart had nog geen 1 procent van de Indiërs al een eerste dosis van een vaccin gekregen, op 19 mei was dat al 10,53 procent.

Het aantal besmettingen en het aantal toegediende vaccins stijgen dus tegelijkertijd. Toch betekent dat niet dat het ene fenomeen het andere ook veroorzaakt. Het is nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken, maar verscheidene wetenschappelijke studies wijzen alvast op een reeks andere factoren die helemaal niets met de Indiase vaccinatiecampagne te maken hebben.

Besmettelijke(re) varianten

Het coronavirus muteert voortdurend. Op die manier ontstaan nieuwe varianten, die soms besmettelijker zijn dan oudere varianten. Volgens een recente Indiase studie liggen twee bijzonder besmettelijke varianten waarschijnlijk mee aan de basis van de huidige golf. Ten eerste is er een variant die in oktober vorig jaar opdook in India en die B.1.617 werd gedoopt.

Indische variant houdt lelijk huis

Variant B.1.617 is bijzonder besmettelijk, zo werd eerder deze maand al vastgesteld in een Duitse studie. De studie onderging wel nog geen peer review en moet dus met het nodige voorbehoud benaderd worden. Het Indiase onderzoek stelde dat er onder wetenschappers ‘wijdverspreide speculatie’ bestaat dat variant B.1.617 achter de huidige golf in het land zit.

De beschikbare gegevens zijn volgens de Indiase studie te schaars om een definitieve uitspraak te doen, maar wijzen wel in die richting. Bij maar liefst 63,6 procent van alle Indiase coronagevallen die in april geanalyseerd werden door de internationale databank GISAID (Global initiative on sharing all influenza data) ging het om variant B.1.617.

Bengaalse variant speelt ook mee

Dat is niet alles, zo meldde hetzelfde onderzoek. In de deelstaat West-Bengalen circuleert sinds kort een andere variant, B.1.618 genaamd. Ook deze variant is wellicht erg besmettelijk. Toen de studie eind april verscheen was de ‘Bengaalse variant’ nog lang niet zo wijdverspreid als B.1.617, maar de onderzoekers waarschuwden wel voor het gevaar ervan. Ondertussen zijn updates over de Bengaalse variant schaars, maar het is dus niet ondenkbaar dat ze een rol speelt in de huidige golf (naast B.1.617).

Versoepelingen en massabijeenkomsten

Volgens een rapport van het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet is de huidige golf ook te wijten aan versoepelingen en massabijeenkomsten in de afgelopen maanden.

Srinath Reddy, voorzitter van de Public Health Foundation of India, vertelde aan The Lancet dat politici, media en de publieke opinie begin dit jaar overtuigd geraakten dat het land de pandemie had overwonnen. En dus volgden er versoepelingen.

Massabijeenkomsten werden al snel opnieuw toegelaten en zelfs georganiseerd door politieke leiders. India hield immers verkiezingen in maart. In de aanloop daarnaartoe hielden verscheidene politici, waaronder premier Narendra Modi, reusachtige bijeenkomsten voor hun aanhangers. Die boden het virus de kans om zich weer te verspreiden. Ook het Hindoefestival Kumbh Mela, dat miljoenen gelovigen aantrekt, kon doorgaan.

Ramanan Laxminarayan, epidemioloog aan de universiteit van Princeton, opperde in een analyse van het wetenschappelijke tijdschrift Nature dat de vaccinatiecampagne op die manier wél heeft bijgedragen aan de huidige golf. Eens India begon te vaccineren was men gerustgesteld, zo stelde Laxminarayan, en dus durfden de leiders van het land razendsnel versoepelingen door te voeren.

Gezondheidszorg in slechte staat

Ook de belabberde toestand van de Indiase gezondheidszorg speelt een kwalijke rol in de huidige opstoot, zegt een recente analyse van het British Medical Journal, BMJ.

Een Britse studie uit maart van dit jaar toonde aan waarom de Indiase gezondheidszorg zo slecht uitgerust is om met een pandemie als deze om te gaan.

India investeert volgens de studie vooral te weinig in haar gezondheidszorg. Daardoor is er gewoon geen geld voor speciale voorzieningen om COVID-19 te behandelen. De beperkte middelen die er zijn, worden dan nog eens heel ongelijk verdeeld tussen de verschillende regio’s van het land.

Volgens dezelfde analyse van The BMJ leidt dat gebrek aan financiering bovendien ook tot een tekort aan het nodige materiaal, zoals testkits en mondmaskers. Er is ook onvoldoende medisch personeel om de grote aantallen patiënten te behandelen.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Pieter Dernau

Pieter studeerde Taal- en Letterkunde en Politieke Wetenschappen. Sinds 2020 werkt hij voor Factcheck.Vlaanderen. In september 2021 werd hij hoofdredacteur.

✻

Steun ons!