Waar komt dit nieuws vandaan?
Drie psychiaters, een Belg en twee Nederlanders, hebben zopas de alternatieve Nobelprijs voor geneeskunde gewonnen voor hun onderzoek naar ‘misofonie’, een volgens hen nieuwe aandoening (1). Daarbij gaat het om een afkeer van geluiden die mensen rondom je produceren, zoals klikken met een balpen, tikken op een computerklavier, slikken, kauwen of slurpen. Bij sommigen werken dergelijke geluiden zodanig op de zenuwen, dat ze er zelf onder lijden: ze reageren geprikkeld, woedend of zelfs agressief en hebben daar geen controle over.
Over de oorzaak van misofonie tasten de psychiaters nog in het duister. De aandoening heeft niets te maken met een scherper gehoor, mogelijk wel met een verstoorde verwerking van geluidsprikkels in de hersenen, stellen ze. De drie psychiaters publiceerden enkele jaren geleden een onderzoek over 42 personen met misofonie, en stelden vast dat de helft kan geholpen worden met cognitieve gedragstherapie (2).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De alternatieve Nobelprijs of Ig-Nobelprijs heeft niets te maken met de echte Nobelprijs. Hier gaat het om een ludieke prijs die onderzoek beloont dat eerst doet lachen en daarna aan het denken zet.
Een afkeer voor geluiden staat niet in het handboek van psychiatrische aandoeningen (DSM-5) en past in geen enkel plaatje. Daarom werd het fenomeen een tiental jaar geleden al als nieuwe aandoening voorgesteld: misofonie (‘haat voor geluiden’). Het verschijnsel zou verwant zijn met enkele andere gehoorstoornissen, waarbij geluiden versterkt worden waargenomen. Hersenscans bij misofoniepatiënten tonen een overprikkeling van bepaalde gebieden in het brein waar zowel verwerking van geluiden als emoties geregeld worden (3). Of dit een verklaring biedt, is niet zeker. Wel zeker is dat sommige mensen erg gebukt gaan onder het verschijnsel: ze reageren met afgrijzen op minimale geluiden en vinden dat vervolgens zelf erg ongepast. In Nederland bestaat er een zelfhulpgroep voor mensen die lijden onder misofonie.
Er bestaat onenigheid onder psychiaters om misofonie te beschouwen als een nieuwe aandoening. Daarom staat het niet in het handboek der psychiatrische aandoeningen (DSM-5). Misofonie wordt liever beschouwd als een functiestoornis, te vergelijken met oorsuizen (tinnitus). Cognitieve gedragstherapie lijkt wel de moeite waard om te proberen, voor wie onder dit fenomeen gebukt gaat.
Conclusie
Misofonie betekent dat mensen omgevingsgeluiden van voornamelijk menselijke oorsprong (smakken, slurpen, ademen), maar ook klikken met een balpen of tikken op een klavier, versterkt waarnemen en daar zeer geprikkeld tot woedend op reageren. Het is geen erkende psychiatrische ziekte. Mogelijk raken bepaalde delen van de hersenen door nog onbekende oorzaken overprikkeld.
