Wat weten we hierover?
Er zijn twee lagen in onze atmosfeer waarin ozon een belangrijke rol speelt:
- de ozonlaag, een luchtlaag die zich op zo’n 15 a 35 km hoogte bevindt, die 90% van de totale hoeveelheid ozon op aarde bevat;
- de luchtlaag net boven het aardoppervlak, zijnde de lucht die we inademen, die de overige 10% ozon bevat.
In de ozonlaag heeft ozon een gunstig effect: het beschermt de aarde tegen de enorme hoeveelheid uv-licht die de zon uitstraalt. Een te hoge blootstelling aan uv-stralen is immers gevaarlijk voor de mens en andere organismen. Daarom worden wereldwijd maatregelen getroffen om de verdunning van de ozonlaag tegen te gaan.
In de binnenste laag van de atmosfeer (de lucht die we inademen) heeft ozon geen gunstig, maar giftig effect op mensen, dieren en planten. Ozon wordt voornamelijk gevormd op warme en windstille dagen, door de inwerking van uv-licht op verontreinigde luchtpartikels, grotendeels afkomstig van het verkeer en de industrie. Doordat de uv-straling hoger is, stijgt de ozonconcentratie beduidend. Bij een korte periode met hoge ozonconcentraties spreken we van smog.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Gevolgen van een verhoogde ozonconcentratie
Een ozonmolecule (O3) bestaat uit drie zuurstofatomen, terwijl zuurstof (O2) er slechts twee heeft. Omdat de slijmvliezen in de bovenste luchtwegen (neus, mond en keel) het slechts weinig tegenhouden, komt ozon als we inademen diep in onze longen terecht, waar het een irritatie- en ontstekingsreactie uitlokt. Onze longen nemen ozon echter niet op (zoals zuurstof), waardoor het niet in onze bloedbaan terechtkomt.
Bij een verhoogde ozonconcentratie kunnen volgende symptomen optreden:
De effecten die een persoon van ozon ondervindt, worden bepaald door drie factoren:
- de ozonconcentratie;
- de individuele gevoeligheid aan ozon;
- de geleverde inspanning.
Maatregelen bij een verhoogde ozonconcentratie
Hoe dieper en sneller we ademen tijdens een inspanning, hoe groter de blootstelling aan ozon. Daarom worden zware inspanningen buitenshuis tijdens de uren met de hoogste ozonconcentratie (12-22u) afgeraden. Omdat de ozonconcentratie binnen lager is dan buiten, wordt er aangeraden om deze dagen vooral binnenshuis door te brengen. Voor de huidig gemeten ozonconcentraties geldt deze maatregel voornamelijk voor kinderen, ouderen en personen met gevoelige luchtwegen. Toch wordt de gehele bevolking aangeraden om waakzaam te zijn.
Astma- en COPD-patiënten kunnen tijdens periodes met een verhoogde ozonconcentratie meer last hebben van opstoten. Omdat hun luchtwegen nog gevoeliger zijn aan de irritatie door ozonmoleculen dan deze van gezonde mensen, moeten ze extra waakzaam zijn.
Conclusie
Ozon wordt voornamelijk gevormd op warme dagen, door de inwerking van uv-licht op verontreinigde luchtpartikels. Als we ozonrijke lucht inademen, ontstaat een ontstekingsreactie diep in onze longen. Daarom wordt momenteel aangeraden om waakzaam te zijn, in het bijzonder aan kinderen, ouderen en personen met gevoelige luchtwegen.
