Waar komt dit nieuws vandaan?
Volgens de Nederlandse foodblogger en kookboekenauteur Rens Kroes heeft een koude douche een heilzaam effect. Het verbetert je bloedcirculatie, versterkt je weerstand en maakt je huid mooier, zo getuigt ze in een interview in De Standaard (1). Maar wat zegt de wetenschap over de mogelijke gezondheidsvoordelen van een koude douche?
Volgens een onderzoek van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam heeft koud douchen positieve effecten op de gezondheid (2). Een koude douche zou op het afweersysteem werken, waardoor een ziekte als minder ernstig wordt ervaren en minder lang aanhoudt.
De onderzoekers verzamelden gegevens tijdens een eerste oriënterend onderzoek bij 3.000 vrijwilligers, die ze in 4 groepen onderverdeelden. Eén groep nam warme douches, de andere 3 groepen douchten dagelijks de laatste 30, 60 of 90 seconden koud. De wetenschappers deden volgende vaststellingen:
- De personen uit de 3 groepen die elke dag koud afdouchten, verzuimden minder vaak hun werk door ziekte. Het verzuim in deze groepen lag 29% lager vergeleken met de deelnemers die warm douchten.
- Er was geen verschil tussen de groepen die kort, middellang en lang koud afdouchten.
- Er was eveneens geen verschil in het aantal dagen dat de deelnemers zich ziek voelden.
De onderzoekers waarschuwen wel dat koude douches niet aangewezen zijn voor mensen met ernstige gezondheidsklachten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Bij een grootschalig experiment werden gezonde volwassen vrijwilligers via loting verdeeld in 4 groepen. Drie groepen werd gevraagd gedurende 30 dagen na de normale douche koud af te douchen voor 30, 60 of 90 seconden. De deelnemers uit de controlegroep douchten zoals normaal. Hierna werden alle deelnemers nog 60 dagen opgevolgd. Tijdens deze periode mocht iedereen zelf kiezen of ze warm of koud douchten.
Een experiment met loting van deelnemers is een krachtig middel om te testen of een bepaalde handeling, in dit geval koud afdouchen, werkt. Bovendien namen meer dan 3.000 mensen deel, wat het tot een sterk onderzoek maakt.
Het experiment heeft echter ook een paar beperkingen die de bewijskracht verminderen.
- De deelnemers wisten in welke groep ze zaten: ze waren met andere woorden niet 'blind'.
- Als deelnemers tijdens een experiment niet geblindeerd zijn, kunnen hun verwachtingen invloed hebben op hun gevoel, en hiermee op de uitkomsten van het experiment.
- Het gebrek aan blindering is in dit experiment extra belangrijk, omdat alle uitkomsten door de deelnemers zelf werden gerapporteerd. Deelnemers die overtuigd zijn dat koud douchen goed is voor hun gezondheid, ervaren de klachten van bijvoorbeeld een verkoudheid mogelijk anders dan deelnemers die niet geloven in het heilzame effect van koud douchen. Dat kan invloed hebben op het werkverlet.
- De deelnemers hielden de douchetijd zelf in de gaten. De onderzoekers weten dus niet zeker of en hoelang iedereen echt koud heeft gedoucht.
- De vrijwilligers die deelnamen waren gezonder dan gemiddelde personen. Mensen met ernstige gezondheidsklachten werden bij aanvang geweerd.
- Uit de basismetingen bleek ook dat de deelnemers minder vaak ziek waren en relatief hoog scoorden op een vragenlijst over hun lichamelijk en geestelijk welzijn.
- De deelnemers bleken ook aanzienlijk vaker te sporten dan gemiddeld.
Al met al gaat het om een goed opgezet experiment met enkele belangrijke beperkingen, waardoor de conclusie aan kracht verliest en vooral geldt voor gezondere mensen. Vervolgonderzoek is nodig om de resultaten van deze studie te staven.
Conclusie
Een Nederlandse studie toont aan dat koud afdouchen, gedurende een halve tot anderhalve minuut, mogelijk samengaat met een afname van ziekteverzuim. Het bewijs is echter niet sterk genoeg om te kunnen spreken van een oorzakelijk verband. Om na te gaan of een koude douche je gezondheid effectief een boost geeft, is meer onderzoek nodig.
