Wat weten we hierover?
Bij een inductiekookplaat bestaat het verwarmingselement uit een kookplaat met daaronder een inductiespoel waardoor een snel wisselende stroom (20 – 100 KHz) loopt. Hierdoor ontstaat een magnetisch veld dat heel snel van richting wisselt. Wanneer een pan of kookpot met magnetisch materiaal op de plaat wordt gezet, ontstaat er een elektrische wisselstroom in de bodem van de pan die door de weerstand in de bodem wordt omgezet in warmte (1).
Groot voordeel van inductiekoken is de kortere kooktijd door de snelheid waarmee de pan wordt opgewarmd. Dit heeft een positief effect op de voedingswaarde van het voedsel. Koken op inductie is eveneens energiebesparend omdat er minder warmteverlies optreedt. Bovendien is de kans op brandwonden kleiner omdat de kookplaat zelf niet warm wordt (2).
Er zijn ook een aantal mogelijke nadelen. Een klein deel van het magnetisch veld gecreeërd door de inductiespoel wordt niet geabsorbeerd door de kookpot en komt vrij in de omgeving. Dit kan in het menselijk lichaam een elektrische kringstroom opwekken. Daarnaast kan er sprake zijn van lekstraling. Wanneer de kookplaat wordt aangezet, zal de kookpot licht elektrisch geladen worden. Indien een persoon de kookpot aanraakt (rechtstreeks of onrechtstreeks via keukenmateriaal zoals een metalen lepel), kan een kleine stroom door het lichaam gaan (2).
Om de consument te beschermen tegen deze mogelijke nadelen, mogen inductiekookplaten enkel op de markt gebracht worden als ze veilig zijn en geen gevaar voor de gezondheid opleveren. Deze vereiste is vastgelegd in de laagspanningsrichtlijn (2006/95/EG). Daarnaast dient elk toestel te voldoen aan bepaalde technische richtlijnen die beschreven worden in een standaard (EN 62233) opgesteld door het IEC (international Elektrotechnical Commission). Zo mag een inductiefornuis de referentiewaarde van 6,25 microtesla (µT) niet overschrijden in geval één inductiekookplaat wordt gebruikt met geschikt materiaal en de persoon zich op 30 cm afstand van de kookplaat bevindt. De toestellen op de Europese markt voldoen aan deze richtlijnen (4).
In de praktijk is het echter niet altijd mogelijk om voldoende afstand te houden. Voor zwangere vrouwen, kinderen en kleine mensen kan dit een probleem vormen. Om deze reden heeft men ook metingen gedaan op kortere afstand. Hieruit blijkt dat de richtwaarde direct voor de inductiekookplaat overschreden wordt (4).
Daarnaast heeft men ook metingen gedaan bij gebruik van meerdere kookplaten tegelijkertijd, bij gebruik van niet-geschikte kookpotten (te kleine diameter of niet-geschikt materiaal) en bij het niet centraal plaatsen van de kookpot op de plaat. Uit deze metingen bleek dat bij juist gebruik van de kookpot (geschikt materiaal en mooi gecentreerd op de kookplaat) de richtwaarde niet overschreden werd op 5 tot 10 cm afstand van het vuur (2).
In geval een inductiekookplaat niet correct gebruikt wordt en de richtwaarde overschreden wordt, kan een elektrische stroom in het lichaam ontstaan. Of deze elektrische stroom al dan niet schadelijk is, wordt bepaald door sterkte en blootstellingsduur. Zeer sterke stromen kunnen acuut leiden tot stimulering van zenuwen en spieren (3), maar dit effect treedt enkel op wanneer de richtwaarde minstens 50 maal overschreden wordt. Dit is bij inductiefornuizen niet het geval. Volgens de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) zijn er geen aanwijzingen over negatieve gezondheidseffecten op lange termijn. Gezien het kleine aantal studies hierover dient dit verder onderzocht te worden (2).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Koken op inductie heeft ontegensprekelijk een aantal voordelen. Je kan de snelheid van koken op gas combineren met het gebruiksgemak van keramisch koken. Ook is de kans op brandwonden kleiner doordat de kookplaat niet warm wordt. De kortere kooktijden hebben bovendien een positief effect op de voedingswaarde.
Daarnaast zijn er ook een aantal nadelen, die te maken hebben met de mogelijke blootstelling aan elektromagnetische golven. Bij correct gebruik van je inductiefornuis is er echter geen gevaar. Enkele tips voor correct gebruik:
- Zorg ervoor dat de kookpot de plaat volledig bedekt: gebruik geen te kleine kookpotten en plaats de kookpotten steeds mooi centraal op de kookplaat.
- Gebruik enkel kookpotten die geschikt zijn voor inductiekoken. Dit wordt aangegeven door de fabrikant.
- Gebruik geen beschadigde kookpotten.
- Hou minstens 5 tot 10 cm en bij voorkeur 30 cm afstand tot de kookplaten.
- Gebruik geen metalen lepels tijdens de bereiding.
Conclusie
Koken op inductie is, mits het strikt volgen van de veiligheidsvoorschriften en tips voor correct gebruik, een waardig en veilig alternatief voor koken op gas of keramisch koken.
(3) Induction hobs. Retrieved 23/09/2015 from http://www.bag.admin.ch/themen/strahlung/00053/00673/03156/index.html?lang=en
(4) World Health Organization (2007). Informatiebundel nr. 322. Elektromagnetische velden en volksgezondheid.
(5) SCENIHR (Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks). Potential health effects of exposure to electromagnetic fields (EMF), 27 January 2015.
