Veroorzaken mobiele telefoons hersentumoren? Op de website stralingsvrij.info staat die vraag te lezen. De auteurs kaderen dit door te vertellen dat we langs alle kanten worden “bestormd” door frequenties en vragen zich hardop af wat die straling met onze hersenen doet.
Ze verwijzen naar een experimenteel voorbeeld dat ook op YouTube geïllustreerd wordt met bijgevoegde instructies: het koken van een ei tussen 2 gsm’s. Twee gsm-toestellen werden tegenover elkaar geplaatst met een rauw ei ertussen. De toestellen werden gedurende 65 minuten met elkaar verbonden. Na ongeveer 25 minuten begon het ei op te warmen, na 45 minuten was het heet, en na 65 minuten was het ei gekookt. De straling van de gsm is volgens hen in staat om de proteïnen van het ei te modificeren.
Een lezer liet Factcheck.Vlaanderen weten dat het filmpje ook via een kettingmail rondgaat. Kan je een ei echt koken op die manier? En wat is de invloed van die straling op onze hersenen?
Een eitje om dat ei te koken?
Het gaat hier om een vals bericht dat al jaren meegaat. De originele video dateert uit 2004 en werd in 2007 op YouTube geplaatst. In 2008 werd het fenomeen al eens gefactcheckt door Snopes.
Je kan eenvoudig zelf testen of het werkt. Factcheck.Vlaanderen nam de proef op de som. We plaatsten een rauw ei uit eigen tuin tussen 2 gsm’s die we constant met elkaar in contact hielden. Nergens merkten we bij het ei een verschil in temperatuur op. Na 65 minuten zijn we geëindigd met een rauw ei.
Het Britse wetenschapprogramma Brainiac herhaalde het experiment destijds met wel 200 gsm’s. Ook daar was het resultaat een ongekookt ei.
Dat verbaast Rudi D’Hooge, professor neurowetenschappen van de KU Leuven, niet: “Om een ei hard te krijgen, dat wil zeggen de eiwitten grondig denatureren, heb je een echte microgolfoven nodig die een bepaalde tijd verschillende honderden watt kan leveren. Het vermogen van maximaal enkele watt van een telefoon is echt veel te gering.”
Een gsm produceert doorgaans tussen de 0,1 en 2 watt aan vermogen via straling. Maar om een ei te koken in een microgolfoven zijn er gedurende enkele minuten 500 tot 1000 watt nodig. De factcheckers van Snopes maakten de berekening: “Zelfs als het totale vermogen van beide telefoons volledig door het ei wordt geabsorbeerd, dan zou de maximale temperatuurstijging na 60 minuten slechts 13°C zijn. En zelfs als het ei bij aanvang van het experiment op kamertemperatuur zou zijn, zou het resultaat nog steeds ver onder de temperatuur liggen die nodig is om een ei te koken (ongeveer 65-70°C).”
Gsm-straling is geen ioniserende straling
Gsm’s produceren radiofrequente elektromagnetische velden. Ze worden onder andere ook gebruikt voor radio, televisie en microgolfovens. Bij deze frequenties zijn het magnetisch en elektrisch veld aan elkaar gekoppeld en komen ze altijd samen voor. Deze velden worden vaak elektromagnetische velden, ook wel radiogolven genoemd.
Pas bij frequenties hoger dan ongeveer 30 petahertz (1 petahertz is gelijk aan 1015 hertz), spreken we over ioniserende straling of kortweg straling. Het gaat dan bijvoorbeeld om röntgenstraling. Die straling wordt ioniserend genoemd omdat de straling zoveel energie bevat dat ze een elektron uit atomen kan wegslaan. Op deze wijze kan ioniserende straling het DNA van lichaamscellen beschadigen en mogelijk kanker veroorzaken.
Tussen deze twee vormen moet er dus een duidelijk onderscheid gemaakt worden. Dat is ook wat D’Hooge aangeeft: “Het hersenweefsel nabij de telefoon kan opwarmen, maar in kleine mate. Nauwelijks meetbaar en niet voelbaar. Laat staan om ioniserend te werken.”
Geen bewijs dat gsm-straling kanker veroorzaakt
“De vraag of gsm-straling nadelige gezondheidseffecten kan hebben, circuleert al lang. Er zijn tegenstrijdige rapporten", geeft D’Hooge aan. Tot op heden is geen enkele wetenschappelijke studie erin geslaagd om aan te tonen dat wifi, gsm’s of andere apparaten die radiofrequente elektromagnetische velden produceren, een gevaar voor de gezondheid zijn.
In sommige studies is een verband aangetoond tussen langdurig gebruik van de gsm en het ontstaan van een hersentumor. Om deze reden zijn radiofrequente golven uitgezonden door gsm’s geclassificeerd als mogelijk kankerverwekkend door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek. Maar er is geen wetenschappelijke consensus over het oorzakelijk verband tussen gsm-stralingen en het risico op kankers.
Het Interphone-onderzoek, uitgevoerd door de International Association for Research on Cancer, vond bijvoorbeeld in een steekproef van meer dan 3000 mensen dat er geen toename was in het risico op hersentumoren bij regelmatig gebruik van een mobiele telefoon. Aan de andere kant rapporteerde de Hardell-groep in Zweden een consistent patroon van verhoogd risico op zowel goedaardige als kwaadaardige hersentumoren geassocieerd met het gebruik van draadloze telefoons.
Better safe than sorry
Hoewel er dus geen oorzakelijk verband gevonden is tussen gsm-straling en kanker is het sowieso aangewezen om geen onnodige risico’s te nemen. Sciensano geeft op hun website aan dat er twijfel is binnen het onderzoeksdomein, en bij twijfel is het voorzorgsbeginsel van toepassing. Ook D’Hooge zit op deze lijn: “Het is altijd beter om uw telefoon niet tegen uw hoofd te brengen en gebruik te maken van oortjes. Zelfs bij een uitermate klein risico, lijkt me dat nog steeds het beste advies.”
Conclusie
De hoax dat je een ei kan koken met gsm's gaat al twintig jaar rond. Gsm’s produceren niet genoeg watt om eieren te koken. Net als radio’s, televisies en microgolfovens produceren gsm's radiogolven. Maar in tegenstelling tot ioniserende straling, zoals röntgenstraling, is dit niet kankerverwekkend. Studies vonden geen oorzakelijk verband tussen het gebruik van gsm’s en kanker.
✻
Geraadpleegde Bronnen
