Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers van de universiteit van Luik wilden nagaan hoe de hersenen reageren op meditatie (1). Ze onderzochten hiervoor een 69-jarige Tibetaanse boeddhist die meer dan 60.000 uur meditatietraining achter de rug had. Er werd een speciaal onderzoek opgezet dat magnetische stimulatie via de schedel combineerde met registratie van de elektrische activiteit van de hersenen via elektroden op het hoofd (EEG-onderzoek). De onderzoekers vroegen de monnik om 3 verschillende mentale meditatiestadia aan te nemen. Ze namen duidelijke veranderingen waar van de hersenactiviteit bij de man.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Er werd al veel onderzoek verricht naar de effecten van op mindfulness gebaseerde programma’s op de hersenactiviteit (2,3). Mindfulness is een bekende en goed bestudeerde vorm van meditatie. In deze onderzoeken werd gebruik gemaakt van functionele MRI-scanners, die met een 3D-afbeelding van de hersenen de plaats en het tijdstip van de hersenactiviteit kunnen tonen.
Het nieuwe Belgische onderzoek met de monnik was nog ingewikkelder en unieker. Conclusies trekken op basis van de resultaten bij één proefpersoon is natuurlijk voorbarig, maar het biedt een interessante piste voor verder onderzoek.
Technieken waarbij de hersenen in beeld gebracht worden zijn nuttig om verschillende redenen:
- Ze kunnen ons leren waarom en hoe behandelingen werken.
- Ze kunnen inzicht geven in hoe we bestaande behandelingen kunnen verbeteren.
- Ze kunnen factoren onderzoeken die ons leren inschatten of een bepaalde behandeling kan werken bij een bepaalde persoon.
Het onderzoek staat op dat vlak echter nog in de kinderschoenen. Hopelijk kan de toekomst ons meer inzicht bieden.
Het meeste onderzoek werd gevoerd naar MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction), een acht weken durende training in op mindfulness gebaseerde stressreductie, ontwikkeld door Dr. Jon Kabat-Zinn, en naar MBCT (Mindfulness-Based Cognitive Therapy), een eveneens acht weken durend programma om terugval bij een depressie te verkleinen. Essentieel bij beide trainingen is dat de deelnemers op een gedisciplineerde manier thuis de oefeningen uitvoeren die ze tijdens de training aanleren. De bedoeling is om mensen te leren om met milde open aandacht naar de werkelijkheid te kijken. MBCT kan bij terugkerende depressies het risico op herval met de helft verminderen (4), en staat daarom vermeld in de zeer betrouwbare NICE-richtlijnen als een wetenschappelijk onderbouwde behandeling. Ook voor andere psychiatrische aandoeningen (5) zoals verslavingsproblematiek en in de behandeling van chronische pijn (6) zijn hoopvolle resultaten te verwachten met meditatie.
Conclusie
Meditatie lijkt een veelbelovende toekomst te hebben, al staat het onderzoek naar de meest werkzame technieken en naar de effecten ervan op onze hersenen nog in de kinderschoenen. De best onderzochte meditatietechniek is mindfulness: het kan herval van depressie verminderen en heeft een gunstig effect op een aantal andere mentale problemen.
