Op Facebook en LinkedIn circuleert een bericht waarin staat dat je door het dragen van een zonnebril sneller verbrandt. Zonlicht zou onze pijnappelklier beïnvloeden en dat ervoor zorgt dat we meer pigment aanmaken: “Jouw ogen achter de donkere glazen hebben niet door dat de zon schijnt en daardoor wordt er geen extra melanine (pigment) aangemaakt… je verbrandt sneller!”

De tekst is overgenomen van een artikel op de website ‘eatpurelove.nl’ uit 2016. Ook andere gebruikers kopiëren het bericht. En op Instagram verschijnen gelijkaardige berichten over zonnebrillen.

Ogen hebben geen invloed op pigmentaanmaak in de huid

Door blootstelling aan de zon produceren cellen in onze huid, zogenaamde melanocyten, de stof melanine. Deze stof beschermt onze huid tegen de schadelijke effecten van UV-straling van de zon - die kankerverwekkend is. De melanocyten reageren op directe blootstelling aan UV-straling met het bijmaken van extra melanine waardoor je bruiner wordt na het zonnen.

Er zijn nog andere factoren die de kleur van onze huid kunnen veranderen. Bepaalde hormonen die door de hypofyse, een kliertje onderaan de hersenen, en huidcellen zelf gemaakt worden kunnen de aanmaak van melanine stimuleren of verminderen. Maar er is geen enkele link tussen de aanmaak van die hormonen en onze ogen.

Melanine is niet hetzelfde als slaaphormoon melatonine

Studies op het menselijk lichaam tonen dat er zenuwbanen lopen van cellen in ons netvlies tot in de epifyse, ook bekend als de pijnappelklier. De epifyse maakt namelijk melatonine aan, het slaaphormoon. Als onze ogen niet blootgesteld worden aan licht krijgt de epifyse signaal om melatonine te maken, waardoor we sneller in slaap vallen.

Maar melatonine heeft, buiten de gelijkaardige naam, weinig te maken met melanine.

Een zonnebril beschermt tegen schadelijke effecten van de zon

UV-straling is schadelijk voor de huid, maar ook voor de ogen. Verschillende studies hebben al aangetoond dat UV-straling cataract, een vertroebeling van de ooglens, veroorzaakt en dat een zonnebril dragen dat kan voorkomen. UV-blootstelling op het oog kan ook leiden tot de vorming van kanker. Een zonnebril kan die aandoeningen voorkomen, in combinatie met andere maatregelen zoals in de schaduw vertoeven wanneer de zon fel schijnt.

Zonnecrème helpt je huid beschermen tegen verbranding

Volgens het Facebookbericht kan je kokosolie of frambozenpitolie op de huid smeren om verbranding te voorkomen. Dat is echter niet aan te raden: je weet immers niet in welke mate je beschermd bent. Dit is bij conventionele zonnecrèmes beter in te schatten aan de hand van de SPF (“sun protection factor”) en de gebruiksaanwijzingen.

Onderzoek, en de kennis van hoe UV-straling onze cellen beschadigt, tonen dat zonnecrème kan beschermen tegen verbranding en bepaalde kankers. Al smeren mensen vaak te weinig voor een voldoende bescherming. Het is belangrijk om regelmatig – om de twee uur – en genoeg – ongeveer 30 ml – zonnecrème aan te brengen.

Nog doeltreffender zijn middelen die de zon weren: door schaduw op te zoeken en beschermende kledij te dragen, zoals een hoed of zonnebril.

Over zonnecrème doet al langer foutieve informatie de ronde. Onder andere een Nederlandse presentatrice kantte zich recent tegen het gebruik ervan. Verschillende factcheckers schreven al over de vermeende gevolgen van zonnecrème, zowel internationaal als in België.

Conclusie

Een zonnebril is belangrijk om, naast andere maatregelen, ernstige gevolgen van UV-straling te voorkomen. Die straling kan namelijk cataract en bepaalde kankers van de ogen veroorzaken. Er is geen enkel verband tussen de productie van hormonen die onze pigmentatie beïnvloeden en het dragen van een zonnebril.