Waar komt dit nieuws vandaan?
Sesamzaad ingevoerd uit India wordt behandeld met ethyleenoxide. Dat is een ontsmettingsmiddel voor producten die niet mogen opgewarmd worden. In sesamzaad dat in India ontsmet werd en vervolgens uitgevoerd naar Europa, werden sporen van ethyleenoxide teruggevonden. De hoeveelheden ethyleenoxide bleken de maximaal toegelaten restwaarden, vastgelegd door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), te overschrijden (1).
Sesamzaad wordt niet alleen gebruikt als versiering van broodjes. Het zaad bestaat voor ongeveer de helft uit olie, en ook die sesamolie wordt verwerkt in allerlei voedingsproducten. Denk maar aan sesampasta, falafel, humus, bladerdeeg, muesli of sladressings.
Onderzoekers verbonden aan het International Agency for Research on Cancer (IARC) in Lyon gingen na of ethyleenoxide kankerverwekkend is (2). Ze voerden daarvoor een literatuurstudie uit. Het was trouwens de zesde keer dat IARC een werkgroep rond ethyleenoxide organiseerde. IARC verdeelt producten in vier categorieën:
- Groep 1 is kankerverwekkend.
- Groep 2A is waarschijnlijk kankerverwekkend.
- Groep 2B is mogelijk kankerverwekkend.
- Groep 2 wordt geklasseerd als niet kankerverwekkend.
De onderzoekers klasseerden ethyleenoxide in groep 1, wat betekent ‘kankerverwekkend voor mensen’. Ze kwamen tot dit besluit op basis van wetenschappelijk onderzoek bij dieren en de schadelijkheid van ethyleenoxide voor het genetisch materiaal. Het standpunt van IARC werd tegengesproken in een recente literatuurstudie, die stelde dat het risico op kanker na blootstelling aan ethyleenoxide overschat wordt (3). Deze laatste studie werd echter betaald door de chemienijverheid.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Het gehalte aan ethyleenoxide in sesamzaad is zeer laag, en heeft waarschijnlijk geen gevolgen voor de gezondheid. Om schade op te lopen aan je nieren en lever, moet je vaak en gedurende lange tijd blootgesteld worden aan ethyleenoxide. Dat betekent in de praktijk dat je jarenlang grote hoeveelheden sesamzaad moet consumeren: als je bijvoorbeeld dagelijks broodproducten met vervuild sesamzaad eet, loop je een verhoogde kans op nier- en leverkanker.
Een bedrijf dat sesamzaad verwerkt in voedingsmiddelen stelde het probleem vast, en verwittigde onmiddellijk het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Dat bracht nadien het Europese Rapid Alert System for Food and Feed (RASSF) op de hoogte om andere Europese landen in te lichten. Dat bewijst dat onze voedselveiligheid zeer streng opgevolgd wordt: bij de minste problemen schiet een ganse keten in gang om gezonde voedingsmiddelen te waarborgen. Sesamzaad wordt in veel voedingsmiddelen gebruikt, zoals in brood, beschuiten en sesamolie. Uit veiligheidsoverwegingen moet dus veel voeding uit de rekken gehaald worden.
Om dergelijke problemen in de toekomst te vermijden, werd sinds dit jaar beslist om zendingen met sesamzaad en eindproducten waarin sesamzaad verwerkt zit systematisch te controleren. Sesamzaad uit India mag alleen ingevoerd worden als het een officieel certificaat heeft dat garandeert dat de zaden voldoen aan de Europese normen. Intussen startte het FAVV op efficiënte wijze een terugroepactie om alle voedingsproducten met sesamzaad uit de rekken te halen. Op de website van het FAVV kan je de merknamen van de betrokken voedingsmiddelen terugvinden (4).
Conclusie
Ethyleenoxide wordt gebruikt om voedingsmiddelen te ontsmetten. Omdat bepaalde importladingen sesamzaad een hoger dan toegelaten dosis ethyleenoxide bevatten, moet heel wat voeding van de markt gehaald worden. Ethyleenoxide is een kankerverwekkende stof, maar het gehalte in sesamzaad is zeer laag. Het risico voor je gezondheid is dus klein als je af en toe (producten met) sesamzaad eet. Als je het echter gedurende lange tijd dagelijks consumeert, verhoogt je kans op lever- en nierkanker.
