Waar komt dit nieuws vandaan?
De vervuiling van onze zeeën en oceanen met plastiek is een vrij nieuw onderzoeksterrein. Recent zijn er verschillende studies gepubliceerd waarin nagegaan werd hoeveel plastiekdeeltjes, zogenaamde microplastics, aanwezig zijn in zeezout. Een van de eerst gepubliceerde studies is deze van Yang (1), waarin 15 stalen zout uit verschillende regio’s in China geanalyseerd werden. In alle stalen werden microplastics aangetrofffen met de hoogste concentratie in zeezout (550-681 micropartikels/kg zout). Deze zomer verscheen een Spaanse studie waarin 21 stalen zout gecontroleerd werden op de aanwezigheid van microplastics. In zeezout werden tussen de 50 en 280 micropartikels/kg zout aangetroffen. De overige zouten bevatten 115 tot 185 micropartikels/kg zout (2). Zowel uit de Chinese als de Spaanse studie bleek vooral PET aanwezig te zijn. PET wordt gebruikt in plastiek flessen en folie, maar ook in de textielindustrie.
Ook het ILVO, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek, screende in opdracht van FOD Volksgezondheid 18 stalen zeezout, te koop in België, op de aanwezigheid van microplastics. Het waargenomen aantal microplastics varieerde zeer sterk: industriële en gewassen zeezouten bevatten tussen de 0 en 66 microplastics per kg, terwijl in de traditionele zeezouten tussen de 0 en 805 microplastics per kg aangetroffen werden (3).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De verschillende studies tonen aan dat de aanwezigheid van microplastics in zeezout een reeël probleem is. De grote variatie in het aantal deeltjes kan op verschillende manieren verklaard worden. Enerzijds worden niet altijd dezelfde analysetechnieken gebruikt, waardoor het moeilijk is om de resultaten onderling te vergelijken. Daarnaast wordt de graad van vervuiling ook bepaald door de mate waarin het zeewater vervuild is. Zout gewonnen uit een sterk vervuilde regio zal meer microplastiek bevatten.
Ook het productieproces zou een rol spelen. Door het wassen van industrieel gewonnen zeezout blijkt een deel van de micropartikels verwijderd te worden. Mogelijk is ook de verpakking van belang. Een plastiekverpakking zou het aandeel micropartikels opnieuw kunnen doen stijgen. In welke mate deze verschillende facetten doorslaggevend zijn, is allesbehalve duidelijk. Er is meer onderzoek nodig om dit uit te klaren.
Of de aanwezigheid van microplastics in zeezout een gevaar vormt voor de gezondheid is niet geweten. Zowel EFSA (4) als de Gezondheidsraad (5) in Nederland stelt dat er te veel onduidelijkheid is over de gezondheidseffecten van micro- en nanoplastics om aanbevelingen te formuleren. Ook op dit vlak is meer onderzoek nodig.
Wel is duidelijk dat de inname via zeezout al bij al beperkt is. Uitgaande van een gemiddelde zoutinname van 11 gram per dag, waarbij enkel traditioneel ongewassen zeezout gebruikt wordt, worden er maximaal 875 micropartikels per jaar opgenomen. Ter vergelijking: een portie mosselen (225 gram) bevat volgens EFSA 900 micropartikels.
Conclusie
Zeezout is een bron van microplastics. Hoe groot de omvang van het probleem is en welk effect dit heeft op onze gezondheid is momenteel niet duidelijk.
(2) Finaal rapport voor de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en het Leefmilieu, DG Leefmilieu, dienst Productbeleid: Bestek nr. DG5/PP/ML/16007 Lot 1 ‘De screening van zeezoutstalen op aanwezigheid van microplastics’ uitgevoerd door Eigen Vermogen van het Instituut voor Landbouw- Visserij- en Voedingsonderzoek.
(3) EFSA CONTAM Panel (EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain), 2016. Statement on the presence of microplastics and nanoplastics in food, with particular focus on seafood. EFSA Journal 2016;14(6):4501, 30 pp. doi:10.2903/j.efsa.2016.4501
(4) Briefadvies Gezondheidsrisico’s van microplastics in het milieu, december 2016, https://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/201617_briefadvies_microplastics_0.pdf
