Waar komt dit nieuws vandaan?
Australische onderzoekers gingen na of een uitstulpsel aan de basis van het achterhoofd genetisch bepaald is of een gevolg van spierkrachten die inwerken op het bot. Om deze relatie te onderzoeken, gebruikten ze röntgenfoto’s van jongeren tussen 13 en 16 jaar oud. In een recente studie van 2018 (1) selecteerden ze 4 jongeren met een uitstulpsel van 1,4 tot 3,0 cm. Ze vonden geen genetische kenmerken die deze uitstulpsels zouden kunnen verklaren.
Volgens de onderzoekers zijn deze benige uitwassen mogelijk het gevolg van mechanische spierkrachten, die in gespannen toestand op het bot trekken. Hierdoor gaat het bot als reactie extra weefsel aanmaken om sterker te worden. Omdat dergelijke uitsteeksels minder aanwezig zijn bij ouderen, suggereren de onderzoekers een verklaring in de lichaamshouding van de jongeren: ze houden te vaak het hoofd naar beneden gebogen door langdurig op een scherm van een laptop, tablet of smartphone te turen. Doordat het hoofd naar voor en naar beneden wordt gehouden, verschuift het gewicht van het hoofd van de beenderen van de ruggengraat naar de spieren, pezen en ligamenten achteraan de schedel en in de nek. Door trekkrachten op de schedel zouden botuitwassen kunnen ontwikkelen.
De onderzoekers ondervroegen de 4 jongeren en hun ouders eveneens over het schermgedrag, en stelden vast dat de kinderen langdurig laptops en smartphones gebruikten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Een menselijk hoofd weegt gemiddeld 5 tot 6 kg. Dat is het gewicht dat op de wervelkolom steunt wanneer je je hoofd in een neutrale positie houdt (met je oren in een vlak boven je schouders). Wanneer je vooroverbuigt, neemt het gewicht op de wervelzuil toe. Leun je bijvoorbeeld 30 graden voorover, dan belast je je wervelzuil extra, en lijkt je hoofd 20 kg te wegen (2). Wie dit zeer vaak doet, gaat op de duur de structuren in de nek overbelasten, met mogelijke klachten tot gevolg, zoals gespannen spieren en hernia’s in de nek. De spieren trekken voortdurend aan de schedel, die in theorie kan reageren met de aanmaak van nieuw bot. De hypothese houdt dus steek, maar de studie zelf laat te wensen over.
- Eerst en vooral was er in dit onderzoek geen controlegroep. Bijna alle kinderen zitten langdurig voor een scherm, maar niet alle kinderen ontwikkelen dergelijk uitstulpsel. Aan 4 jongeren vragen of ze veel op computers zitten en dit linken aan het voorkomen van een uitstulping is kort door de bocht.
- Een tweede punt is dat dergelijke uitstulpsels ook voorkomen op Middeleeuwse schedels, lang voor er smartphones waren.
- Ten derde kozen de onderzoekers jongeren uit van wie al röntgenscans beschikbaar waren: vermoedelijk sukkelden ze dus al met nekklachten. In het onderzoek werd helemaal niet exact gemeten of de personen in de studie vaak met hun smartphone bezig waren. Het is theoretisch mogelijk dat een verkeerde houding aan de basis ligt van dergelijk uitstulpsel, maar niet praktisch bewezen.
- Tot slot is David Shahar, een van de onderzoekers, doctor in de biomechanica en chiropractor. Hij is eveneens de oprichter van Dr. Posture, een online winkel die producten verkoopt om klachten door een verkeerde lichaamshouding aan te pakken. De meeste wetenschappelijke publicaties vereisen dat onderzoekers potentiële financiële conflicten onthullen. Dr. Shahar vermeldt deze belangenvermenging niet in het artikel.
Conclusie
Onderzoekers vinden uitstulpingen aan de basis van het achterhoofd bij sommige jongeren en vermoeden dat deze ontstaan zijn door overmatig gebruik van o.a. smartphones, waarbij je vaak in een voorovergebogen positie zit. Dat is mechanisch niet uitgesloten, maar deze studie kan door de gebruikte methode onmogelijk een antwoord bieden op deze vraag.
