Waar komt dit nieuws vandaan?
Het gaat hier om een experimentele studie waarbij 63 jonge huisartsen in het laatste jaar van hun opleiding boekjes kregen met scenario’s van patiënten en hun klachten, en op basis van deze beschrijvingen een diagnose moesten stellen (1). De onderzoekers wilden nagaan of de houding van de patiënt een invloed heeft op de accuraatheid van de diagnose. Er werden 6 situaties beschreven: 3 eenvoudige ziektebeelden en 3 complexe. De hypothetische patiënten waren ofwel neutraal, ofwel lastig: onbeleefd, agressief, de kennis van de arts in twijfel trekkend, zich hopeloos voordoend. De deelnemende dokters dienden de casussen te lezen en vervolgens drie taken uit te voeren: zo snel mogelijk een diagnose stellen, rustig de tijd nemen om een diagnose te stellen en argumenten aangeven waarom men tot die diagnose komt, en de houding van de patiënt een score toekennen (aangename patiënt of niet).
De analyse toont het volgende: de diagnose wordt vaker correct gesteld bij een eenvoudig medisch probleem, ook bij lastige patiënten. Wanneer men meer tijd neemt om tot de diagnose te komen en kan reflecteren over de klachten, komt men eveneens vaker tot een correcte diagnose. Echter, globaal is de kans op een foute diagnose groter bij lastige patiënten dan bij neutrale patiënten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De grote beperking van dit onderzoek is dat men geen uitspraken kan doen over hoe het er aan toe zou gaan in een reële dokterspraktijk. In reële situaties kan de arts bijvoorbeeld ook repliek geven bij een lastige patiënt. Een studie met simulatiepatiënten was dan ook realistischer geweest. Bovendien ging het hier enkel om jonge huisartsen. Mogelijk zijn oudere huisartsen al wat meer gewoon en worden hun diagnoses minder beïnvloed door vervelend gedrag van een patiënt.
De studie maakt wel duidelijk dat de dokter ook gevoelens heeft en dat lastige patiënten ongewild een invloed kunnen uitoefenen op het denken van hun arts. Het lastige gedrag in deze studie had overigens niets met assertiviteit te maken. Assertieve patiënten die kritische bedenkingen hebben bij de werkwijze van hun arts, kunnen dit ook op een beleefde manier uiten. Bijvoorbeeld: Is de behandeling die u voorstelt mijn enige optie, of zijn er nog alternatieven denkbaar? Of nog: Wat kan er gebeuren indien ik deze behandeling niet volg?
Conclusie
Deze Nederlandse studie, uitgevoerd bij jonge huisartsen uit Rotterdam, suggereert dat lastige patiënten een impact hebben op hun arts, mogelijk zelfs in die mate dat ze vaker tot een foute diagnose komen.
