Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers bestudeerden de dossiers van alle patiënten die tussen 2005 en 2015 voor het eerst een bloedtransfusie kregen in 6 grote Nederlandse ziekenhuizen (1). Ze keken naar de overleving van 3 afzonderlijke groepen: patiënten die alleen bloed hadden gekregen van mannelijke donoren, van vrouwelijke donoren die nooit zwanger waren, en van vrouwelijke donoren die ooit een zwangerschap doormaakten.
Het bleek dat mannen die bloed hadden gekregen van een vrouw die ooit zwanger was minder lang leefden dan mannen die alleen bloed van een mannelijke donor hadden gekregen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Wie in grote gegevensbestanden op zoek gaat naar verbanden tussen twee elementen vindt altijd wel een verrassende samenhang die in feite niets te betekenen heeft. Zo is het niet denkbeeldig dat uit een gegevensbestand blijkt dat mannen die een hartinfarct doormaken op 1 april minder lang leven dan zij die een infarct doormaken op 8 april. Dit zijn toevallige uitschieters die niets bewijzen.
Ook in deze transfusiestudie heeft men een verband gevonden tussen de herkomst van transfusiebloed en de overleving van diegene die het bloed krijgt. Mannen die bloed kregen van ooit zwangere vrouwen leefden iets minder lang dan zij die enkel bloed kregen van mannelijke donoren. Voor vrouwelijke ontvangers van bloed maakte de herkomst van het bloed echter niets uit.
Of het vastgestelde verband er werkelijk is, en of het oorzakelijk is, kan deze studie niet aantonen. De gegevensbank is ook niet opgericht om dit te onderzoeken. Hierdoor wist men bijv. van 44% van de vrouwen niet met zekerheid of ze ooit zwanger waren. Die vrouwen werden uit het onderzoek gesloten, maar dit kan het resultaat van het onderzoek beïnvloed hebben.
Men kan hier m.a.w. niet zeggen dat het ontvangen bloed schadelijk was voor bepaalde mensen. Naast de beperkingen die eigen zijn aan retrospectieve analyses, kan het vastgestelde verschil in overleving ook aan andere factoren te wijten zijn. Bloedtransfusies worden in veel verschillende omstandigheden gebruikt: bij mensen die bloed verloren hebben, maar ook bij mensen met bloedziekten of andere aandoeningen. Deze ziekten hebben op zich een grote invloed op de levensverwachting.
Het is ook niet helemaal uitgesloten dat bloed afkomstig van vrouwen die ooit zwanger waren inderdaad schadelijk is, zoals de onderzoekers suggereren. Een mogelijke verklaring is dat het bloed van deze vrouwen antistoffen bevat die tijdens de zwangerschap aangemaakt werden tegen het vreemde weefsel van het kind. Die antistoffen zouden schadelijk kunnen zijn voor mensen die later bloed van de betrokken vrouw krijgen.
Conclusie
In deze studie stelde men een verband vast tussen het geslacht van de bloeddonor, ooit zwangere vrouwen en de overlevingskansen van mannen die bloed krijgen. Mogelijk is dit verband louter toevallig. Het kan ook zijn dat het bloed van vrouwen die ooit zwanger waren antistoffen bevat die schadelijk zijn voor mannelijke ontvangers. Dit laatste kan deze studie evenwel niet aantonen.
