Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers van de universiteit van Navarra zijn nagegaan of er een verband is tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en overgewicht. Hiervoor hebben ze 8.451 personen gedurende gemiddeld 8,9 jaar gevolgd. Bij aanvang van deze prospectieve studie hadden alle deelnemers een gezond gewicht. Om het gebruik van sterk bewerkte voedingsmiddelen te bepalen, dienden de deelnemers een uitgebreide voedingsvragenlijst te beantwoorden. Sterk bewerkte voedingsmiddelen zijn intensief industrieel bewerkte producten zoals kant-en-klare producten (die je onmiddelijk kan eten of enkel hoeft op te warmen), maar ook gesuikerde zuivelproducten, gedroogde soepen, frisdranken, koeken en fast food.
Ook werden allerlei gegevens over de leefstijl verzameld, zoals onder andere roken, activiteit, sociale status. Op die manier kon men het verstorend effect van deze factoren via statistische analyse uitschakelen. Voor het verzamelen van de gegevens werd gebruik gemaakt van gevalideerde vragenlijsten.
Om de 2 jaar werd van elke deelnemer gewicht en lengte bepaald, zodat kon nagegaan worden wie wanneer overgewicht (BMI > 25) ontwikkelde en wie niet.
Op basis van de statistische analyse van de gegevens stelden de onderzoekers vast dat er inderdaad een verband was tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en overgewicht. De deelnemers die meer dan 6 sterk bewerkte producten per dag aten, hadden 26% meer kans op overgewicht dan diegenen die minder dan 1,5 portie namen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Ook uit andere studies is reeds gebleken dat er een verband is tussen het gebruik van sterk bewerkte voedingsmiddelen en overgewicht (2). Deze producten bevatten over het algemeen meer (verzadigde) vetten, toegevoegde suiker en zout. Ook deze studie toont aan dat een hoog gebruik van sterk bewerkte voeding leidt tot een hogere inname van zowel energie als vet en een lagere inname van vezels. Door de sterke bewerking is niet alleen het gehalte van vezels, maar ook dat van vitaminen lager.
Uit Braziliaans onderzoek blijkt dat een hoge inname van sterk bewerkte voeding gepaard gaat met een lagere inname van verschillende vitaminen en mineralen (3). Nog andere studies tonen aan dat sterk bewerkte voedingsmiddelen een negatief effect hebben op het voedingsprofiel (4, 5).
In welke mate sterk bewerkte voeding effectief de oorzaak is van het overgewicht, is echter moeilijk te bepalen via deze studies. De combinatie van resultaten heeft wel een knipperlichtfunctie en vraagt om verder onderzoek. Interventiestudies waarbij een diverse groep van proefpersonen gedurende een voldoende lange periode gevolgd wordt, kunnen deze aanwijzingen al dan niet bevestigen.
Conclusie
Of sterk bewerkte voeding op zich de oorzaak is van overgewicht is niet onomstotelijk aangetoond, maar gezien de lage voedingswaarde en hoge energiedensiteit (veel calorieën voor weinig volume) is het raadzaam om spaarzaam om te springen met deze producten.
(3) Louzada MLC, Martins APB, Canella DS, Baraldi LG, Levy RB, Claro RM, Moubarac JC, Cannon G, Monteiro CAImpact of ultra-processed foods on micronutrient content in the Brazilian diet. Rev Sau´de Pu´blica 2015;49:45
(4) Moubarac, J. C., Martins, A. P. B., Claro, R. M., Levy, R. B., Cannon, G., & Monteiro, C. A. (2013). Consumption of ultra-processed foods and likely impact on human health. Evidence from Canada. Public Health Nutrition, 16(12), 2240-2248.
(5) Adams, J., & White, M. (2015). Characterisation of UK diets according to degree of food processing and associations with socio-demographics and obesity: cross-sectional analysis of UK National Diet and Nutrition Survey (2008–12). International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 12(1), 1.
