Waar komt dit nieuws vandaan?
Van 30 mei tot 3 juni 2016 vindt voor de zevende keer de nationale Week van het Hartritme plaats. Donderdag 2 juni is uitgeroepen tot de nationale dag van sensibilisering voor voorkamerfibrillatie. In een persbericht klinkt het dat “in de grootste meerderheid van de gevallen van voorkamerfibrillatie een bloedverdunner noodzakelijk is om een beroerte te voorkomen”. Verder lezen we dat “deze positie-inname in perfecte overeenstemming [is] met de richtlijnen van de European Society of Cardiology en het National Institute for Health and Care Excellence” (1).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Voorkamerfibrillatie (VKF) is een ritmestoornis waarbij het hart onregelmatig klopt. Ze komt voor bij 1% van de mensen, maar men ziet ze vooral bij bejaarden (10% van de tachtigers). Op hogere leeftijd, of bij mensen met een hart- of vaatziekte, hoge bloeddruk of diabetes, verhoogt ze de kans op een beroerte. Dat extra risico kan beperkt worden door het gebruik van zogenaamde bloedverdunners. Bij gezonde, klachtenvrije mensen die jonger zijn dan 65 jaar, behoeft een VKF doorgaans geen behandeling.
Het achterliggende idee van een screening op VKF is dat men hoopt op termijn beroertes te voorkomen door het voorschrijven van bloedverdunners. Er zijn evenwel geen harde wetenschappelijke bewijzen dat deze aanpak aangewezen is bij jongere mensen bij wie toevallig een VKF ontdekt wordt. Screening op VKF bij jongere mensen kan een schadelijk effect hebben. Een mogelijk nadeel is bijvoorbeeld dat men een onschuldige ritmestoornis, zoals een kleine onregelmatigheid in het hartritme, of een wat te trage of snelle hartslag, toevallig op het spoor komt. Deze kan dan aanleiding geven tot onnodige ongerustheid of kan de reden zijn voor het starten van een nutteloze behandeling. Alle bloedverdunners houden op zich een risico in om bloedingen te veroorzaken.
De European Society of Cardiology beveelt aan om klachtenvrije personen te screenen op VKF vanaf de leeftijd van 65 jaar. Het Britse National Institute for Health and Care Excellence beveelt screening op VKF bij niemand aan. De stellingname in het hogergenoemd persbericht is dus niet "in perfecte overeenstemming" met wat gezaghebbende internationale instituten aanbevelen. Verder bezondigt het persbericht zich aan angstaanjagerij. Het lijdt geen twijfel dat mensen met VKF die ooit een beroerte doormaakten, of mensen met hoge bloeddruk, hartfalen of diabetes, baat hebben bij een behandeling met bloedverdunners. Maar in het persbericht wordt zowat iedereen de stuipen op het lijf gejaagd. Voor wie een blanke huidskleur heeft, groot van gestalte is of meer dan 3 keer per week gaat sporten, is het oppassen geblazen. Verder klinkt het dat “niemand veilig [is] voor deze schadelijke aandoening!”
De Week van het Hartritme wordt gesponsord door fabrikanten van bloedverdunners (2). De indruk ontstaat dat het eerder gaat om een publiciteitscampagne voor bloedverdunners dan om een bezorgdheid om de gezondheid van de burger.
Conclusie
Het is niet uitgesloten dat screening op VKF bij kerngezonde veertigers of vijftigers schadelijk is. Gezaghebbende internationale instanties zijn voorzichtig in hun aanbevelingen en raden screening niet aan bij gezonde mensen beneden de 65 jaar. De informatie die in de Belgische Week van het Hartritme aan het grote publiek verstrekt wordt, is misleidend.
