Tabel op sociale media overdrijft stijging in aantal medische consultaties

Op sociale media gaat rond dat het aantal oncologische en cardiologische consultaties in België tussen 2019 en 2022 aanzienlijk gestegen zou zijn. Ook zouden er vorig jaar opmerkelijk meer miskramen hebben plaatsgevonden dan de jaren voordien. De coronavaccins worden aangeduid als oorzaak van de stijging. Na contact met het RIZIV blijkt de informatie onjuist te zijn.

3 juni 2023

Op 30 maart publiceerde therapeut Steve Van Herreweghe op Facebook een tabel met cijfers die zouden aantonen dat er tussen 2019 en 2022 een aanzienlijke stijging plaatsvond van zowel het aantal oncologische (+52%) als cardiologische (+11%) consulten in ons land, alsook van het aantal miskramen (+31%). Hij deelde dezelfde post op Twitter. Het bericht werd door verschillende andere accounts opgepikt en verscheen in een blogpost.

Volgens de berichten op sociale media zouden de cijfers in kwestie afkomstig zijn van het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte -en Invaliditeitsverzekering). Als reden voor de plotse stijging van deze cijfers wijzen ze de coronavaccins aan.

Wat zijn oncologische en cardiologische consulten?

De berichten op sociale media hebben het over een stijging van het aantal ‘oncologische’ en ‘cardiologische consulten’, maar wat betekenen die begrippen juist?

Een oncologische consultatie vindt plaats bij een arts die gespecialiseerd is in de diagnosestelling en behandeling van kankers. De medische tak van de ‘oncologie’ houdt zich bezig met gezwelgroei, in het bijzonder kanker.

Een cardiologisch consult slaat dan weer op een raadpleging bij een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van patiënten met hart- en vaatziekten. Cardiologie, de leer van de functies en ziekten van het hart, is een zeer brede medische tak. Het omvat onder meer aangeboren hartafwijkingen, ritmestoornissen en hartfalen.

Correcte cijfers van consultaties 2019-2021

In de online berichten wordt verwezen naar het RIZIV als bron voor de cijfers. Nergens in de socialmediaposts is echter een link opgenomen naar een officieel openbaar document van het RIZIV dat de cijfers in kwestie bevestigt. Daarom nam factcheck.vlaanderen zelf contact op met de communicatiedienst van het RIZIV en legden we hen de berichten op sociale media voor.

Het RIZIV bezorgde ons de officiële cijfers van het aantal oncologische en cardiologische consulten tussen 2019 en 2022. Ze bezorgde ons ook de gemiddelde jaarlijkse evolutie over de periode 2019-2022. Deze statistieken werden hieronder in een tabel opgenomen.

	2019	2020	2021	2022	Gemiddelde jaarlijkse evolutie
Cardiologie	1.649.994	1.469.397	1.677.040	1.825.588	+3,4%
Oncologie	335.493	330.555	358.822	398.410	+5,9%

Aantal consultaties. Bron: mailverkeer communicatiedienst RIZIV.

Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de cijfers die online verspreid worden voor de periode 2019-2021 wel degelijk kloppen. De cijfers met betrekking tot de consultaties die geregistreerd werden in 2022 zijn echter niet juist.

Nieuwe raadplegingscodes voor artsen-specialisten sinds februari 2022

Het is belangrijk om op te merken dat de raadplegingscodes voor artsen-specialisten in februari 2022 werden aangepast. Tot dan rekenden bepaalde dokters, waaronder de arts-specialist in de radiotherapie en oncologie, algemene codes aan die niet expliciet aangemerkt werden als “oncologische consulten”.

Vanaf 1 februari 2022 werden nieuwe codes voorzien voor o.a. de arts-specialist in de radiotherapie en oncologie. Concreet gaat het over codes 105954 (geaccrediteerd) en 105932 (niet-geaccrediteerd) die in februari 2022 werden ingevoerd voor de raadpleging door een arts-specialist in de radiotherapie-oncologie. Deze twee codes worden wel expliciet aangemerkt als “oncologische consulten”.

In totaal werden er vorig jaar 121.603 consultaties aangerekend door de arts-specialist in de radiotherapie en oncologie. Voor alle duidelijkheid: dat cijfer werd niet opgenomen in de bovenstaande tabel onder oncologische consultaties. Aangezien deze twee codes de jaren voordien niet werden meegerekend in de cijfers, is het logisch om dat ook voor 2022 niet te doen.

Misleidende tabel op sociale media

Zoals hierboven net vermeld werd, kan er door de invoering van de twee nieuwe oncologische codes niet zomaar een vergelijking worden gemaakt tussen het aantal oncologische consulten in 2019-2021 en die in 2022. Door het toevoegen van de codes is het logisch dat in 2022 meer oncologische consulten geregistreerd werden dan in de periode 2019-2021.

Volgens het RIZIV houden de cijfers op sociale media alleen rekening met de stijging van de nieuwe expliciet oncologische codes, maar niet met de daling van de algemene codes die dezelfde artsen-specialisten voordien hanteerden. De tabel op sociale media – en de conclusies die uit de cijfers van die tabel getrokken werden – geeft daarom een vertekend beeld.

Kanker geen bijwerking van coronavaccins

Uit eerdere factchecks bleek al dat er geen link is tussen de toediening van een coronavaccin en kanker. Ook factcheck.vlaanderen onderzocht eerder al beweringen die kanker aanmerkten als een bijwerking van de mRNA-vaccins. De conclusie van die factchecks: de coronavaccins kunnen bijwerkingen hebben, maar kanker is daar geen van. Bovendien ging de vaccinatiecampagne in België van start begin 2021 en niet in 2022.

Gemiddelde jaarlijkse evolutie 2019-2022: lichte stijging

Het aantal cardiologische en oncologische consulten over de periode 2019-2022 steeg wel degelijk. Alleen is die stijging veel minder groot dan wat op sociale media beweerd wordt.

Wanneer de gemiddelde jaarlijkse evolutie voor de periode 2019-2022 bekeken wordt, gaat het bij de cardiologische consultaties over een stijging van 3,4%. Bij de oncologische consultaties betreft de gemiddelde jaarlijkse stijging 5,9%.

Meer consultaties op afstand in 2020 en 2021

In 2020 en 2021 vonden door de Covid19-pandemie meer oncologische en cardiologische consulten op afstand plaats dan in 2022. De raadplegingscodes voor consulten op afstand zijn echter niet expliciet aangemerkt als oncologisch of cardiologisch waardoor ze ook niet werden opgenomen in de bovenstaande tabel met cijfers van het RIZIV.

In werkelijkheid ligt het aantal oncologische en cardiologische consulten in 2020 en 2021 dus mogelijks iets hoger dan de cijfers uit de tabel. Ook deze informatie verkregen we via de communicatiedienst van het RIZIV.

Geen officiële cijfers beschikbaar van aantal miskramen in België

Nog volgens dezelfde socialemediaberichten steeg het aantal miskramen vorig jaar met 31% in vergelijking met 2019. Het RIZIV liet factcheck.vlaanderen weten dat zij geen officiële cijfers ter beschikking heeft van het aantal miskramen in ons land. Waar de tabel op sociale media deze cijfers gevonden zou hebben, is dus onduidelijk.

Bovendien toonden eerdere factchecks van o.a. Knack en Gezondheid en Wetenschap al aan dat het aantal miskramen niet toeneemt door coronavaccins. Ook Reuters publiceerde recent (maart 2023) nog een factcheck waaruit bleek dat er geen bewijs is dat het Pfizer-vaccin de zwangerschap zou beïnvloeden.

Conclusie

Er is geen bewijs dat het aantal miskramen, oncologische of cardiologische consulten in België tussen 2019 en 2022 abnormaal is gestegen als gevolg van de coronavaccins. Wat betreft de oncologische en cardiologische consultaties vond er over de periode 2019 en 2022 weliswaar een stijging plaats, maar niet zo hoog. Het RIZIV beschikt niet over cijfers van het aantal miskramen in België.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Hanna Piens

Hanna studeerde eerst Rechten aan de Universiteit van Gent en daarna Journalistiek aan de KU Leuven. Ze werkte als medewerker van de VRT Nieuwsombudsdienst en is momenteel jurist bij de FOD Economie. Sinds april 2022 schrijft ze voor Factcheck.Vlaanderen.

✻

Steun ons!