Waar komt dit nieuws vandaan?
De achillespees, die de kuitspier vasthecht aan het hielbeen, kan scheuren bij een ongelukkige beweging tijdens een sportactiviteit. Vooral mannen tussen 30 en 45 jaar worden getroffen. Het voelt alsof een stevige elastiek 'overknalt' (zweepslag). Volledige achillespeesscheuren werden traditioneel chirurgisch gehecht. Wanneer het onderbeen enkel wordt ingegipst, scheurt de pees immers vaak opnieuw na afloop van de immobilisatie. Te lang in het gips verzwakt de pees.
De laatste jaren worden gescheurde achillespezen minder en minder ingegipst. Er is een alternatief: een brace in de vorm van een bot, die je kan aan- en uitdoen om oefeningen te doen (zie afbeelding). Dat laat je toe om, na een korte periode van volledige immobilisatie, te beginnen met een revalidatieprogramma. Dit blijkt de pees even goed te genezen. Bovendien vermijd je zo de nadelen en mogelijke complicaties van een operatie.
Een 25 jaar durende opvolgstudie met 15.252 Finse patiënten met een gescheurde achillespees vond plaats van 1987 tot 2011. Uit die studie blijkt dat er sinds 2008 een sterke daling is van het aantal achillespeesoperaties in Finland (1). Dezelfde trend wordt vastgesteld in Denemarken. In België worden de meeste gescheurde achillespezen nog steeds geopereerd.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Tot een tiental jaar geleden was opereren duidelijk beter dan enkel gipsen, met een goede wetenschappelijke onderbouw. Sinds een functionele brace (zie afbeelding) gebruikt wordt, is het risico op een nieuwe scheur drastisch verminderd. Dit is vermoedelijk omdat de revalidatie-oefeningen de structuren versterken tijdens het genezingsproces.
Een grootschalige studie uit 2018 met bijna 15.000 patiënten met een gescheurde achillespees toont dat het risico op een nieuwe scheur na een operatie 2,3% bedraagt en na actief revalideren 3,9%. Dat is een verschil van slechts 1,6% in het voordeel van een operatie (2). Het risico op complicaties door de operatie, vooral infectie en in mindere mate zenuwbeschadiging, bedraagt echter 3,3%. Het is aan de persoon met een gescheurde achillespees om, na correcte informatie over voor- en nadelen, de keuze te maken.
Toch is opereren soms nog nodig. Voor ongeveer 10% van de gescheurde pezen volstaat een functionele brace niet. Het is aan de behandelende arts om hierin advies te geven op basis van een echografie.
Na een achillespeesoperatie ben je niet meteen weer op de been. Je hebt nog steeds immobilisatie (meestal een gips) nodig voor minstens vier weken. Daarna volgt de revalidatie. Recent Nederlands onderzoek (2020) toont dat progressief belasten ervoor kan zorgen dat je sneller herstelt. Vermoedelijk kun je ook sportactiviteiten sneller hervatten in vergelijking met een operatie (3).
Conclusie
De meeste gescheurde achillespezen hoeven niet langer geopereerd te worden. Het klassiek gipsen werd inmiddels vervangen door een functionele brace, waardoor je actief kan revalideren. Onderzoek dat peesoperaties vergelijkt met actieve revalidatie met een brace stelt amper nog verschil vast. Bovendien loop je na een operatie risico op complicaties.
