Waar komt dit nieuws vandaan?
In Nederland werden 14-jarigen in september massaal ingeënt tegen meningokokken (1). Type W van deze bacterie had daar toen reeds 18 sterfgevallen en 78 zieken veroorzaakt (2). Het W-type van de meningokok is een gevaarlijke variant, omdat het niet altijd de typische ziekteverschijnselen van een hersenvliesontsteking geeft. Vooral jonge kinderen en adolescenten zijn kwetsbaar. Vandaar het besluit dat volgend jaar alle kinderen tot 18 jaar een uitnodiging in de bus krijgen om te worden ingeënt tegen meerdere types of varianten (A, C, W en Y).
In België komt de meningokok type W slechts sporadisch voor, met name zo’n 2 à 3 gevallen per jaar. Gezien de nabijheid met Nederland volgt ons Nationaal Referentiecentrum de situatie voor België dagelijks op. Gezondheidsinspecteurs die werkzaam zijn op het terrein plegen regelmatig overleg met de Hoge Gezondheidsraad. Zij geven advies en kunnen indien nodig een grote vaccinatiecampagne opzetten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Een meningokokkeninfectie is een ernstige bacteriële ziekte die hersenvliesontsteking (meningitis), hersenontsteking (encefalitis) of bloedvergiftiging (sepsis) kan veroorzaken. Ook virussen (o.a. mazelen, bof, herpes) of andere bacteriën (pneumokokken, Haemophilus influenzae type B) kunnen een hersenvliesontsteking veroorzaken. Een bacteriële hersenvliesontsteking is zeer ernstig en kan levensbedreigend zijn. Doordat inentingen tegen verschillende vormen van bacteriële hersenvliesontsteking in het vaccinatieschema werden opgenomen in België, is het aantal gevallen sterk afgenomen.
Hersenvliesontsteking veroorzaakt door meningokokken treft ongeveer 1 per 100.000 inwoners per jaar, vooral kinderen jonger dan 5 jaar (45%) en jongeren tussen 15 en 19 jaar (14%). Een kind met bacteriële hersenvliesontsteking is ernstig ziek. Oudere kinderen hebben vooral last van hoge koorts, hoofdpijn, braken, verminderd bewustzijn (sufheid, het kind is niet goed te wekken) en nekstijfheid (de kin is niet op de borst te brengen). Bij kleine kinderen kan de nekstijfheid ontbreken. Bij een bloedbesmetting ontstaan rood-paarse vlekken op de huid die niet verdwijnen als je erop drukt (petechiën). Gezien de ziekte besmettelijk is (via speekseldruppeltjes), is het belangrijk om de diagnose zo snel mogelijk te stellen en de behandeling te starten.
Sinds 2002 worden in Vlaanderen baby’s van 15 maanden gevaccineerd met een eenmalige dosis tegen type C-meningokokken. Dit is een onderdeel van het basisvaccinatieschema en is dus gratis.
Hiernaast zijn er twee vaccins tegen meningokokken van types A, C, W en Y beschikbaar. Deze vaccinatie is verplicht voor pelgrims naar Mekka en is te overwegen bij reizigers die tijdens de hersenvliesontstekingsperiode (van eind december tot eind juni) naar Sub-Sahara-Afrika reizen. Deze vaccinaties hebben echter een beperkte beschermingsduur en werken minder goed bij jonge kinderen.
Tot slot zijn er twee vaccins tegen verschillende stammen van de type B-meningokokken. Deze bacteriën zijn de belangrijkste verwekkers van een meningokokkenhersenvliesontsteking in onze streken. Dit vaccin heeft een goede werkzaamheid, ook bij zeer jonge kinderen. Er circuleren echter meerdere meningokokken B-stammen, die een vaccin niet altijd allemaal dekt. Verder is de exacte beschermingsduur niet bekend, waardoor het voordeel van dit vaccin momenteel moeilijk te voorspellen is. Systematische vaccinatie wordt niet aangeraden en daarom zijn deze vaccins niet opgenomen in de vaccinatiekalender. Het vaccin wordt wel aanbevolen bij personen met een hoog risico op een ernstige infectie, bijv. personen zonder milt of met een andere immuniteitsstoornis.
Conclusie
Gezien de nauwe opvolging in ons land zou een opmars van meningokokken, als die al zou plaatsvinden, ons niet verrassen. Momenteel herbekijkt de Hoge Gezondheidsraad ons huidig vaccinatieschema. Omdat de vaccins duur zijn, buiten de basisvaccinatie vallen en nog niet geheel op punt staan, is het niet aan de orde om je kinderen uit voorzorg te laten vaccineren. Gezondheid en Wetenschap houdt de vinger aan de pols.
