jun
2022
Volgens onderzoek bezit de rijkste 1% in België een kwart van alle rijkdom, al gaat het om een schatting
“Ontevredenheid over beleid groter dan ooit”, zo kopte een artikel van VRT NWS op 11 mei. Het verwijst naar de resultaten van De Stemming, een jaarlijkse bevraging uitgevoerd door de UAntwerpen en VUB in opdracht van VRT NWS en De Standaard. De studie peilt naar de politieke trends in Vlaanderen, waaronder de tevredenheid met het beleid op de verschillende bestuursniveaus.
Die tevredenheid zou een dieptepunt hebben bereikt: “Het valt op dat de ontevredenheid over het gevoerde beleid groter is dan ooit. Dat geldt voor het beleid van zowel de Vlaamse regering, de federale regering, de Europese Commissie als de lokale besturen.”
De Stemming startte in 2020
De Stemming werd in maart 2023 online uitgevoerd bij 2.092 Vlamingen. De peiling wordt sinds 2020 jaarlijks herhaald. Op basis hiervan zijn geen uitspraken mogelijk over de periode vóór 2020 en valt niet uit te maken of de tevredenheid inderdaad lager ligt 'dan ooit'.
De studie vraagt deelnemers om op een schaal van 0 tot 10 voor elk politiek bestuursniveau een score te geven (“Hoe tevreden bent u over het beleid dat werd gevoerd in de voorbije periode?”). De resultaten kan je per jaar terugvinden in de rapporten van 2020, 2021, 2022 en 2023. In 2021 werd de vraag uitgebreid met Europa en gemeentes.
Uit de vier metingen van De Stemming blijkt niet dat de tevredenheid voor àlle beleidsniveaus in 2023 het laagst ligt. Tevredenheid met het federaal beleid ligt met een score van 4,1 in 2023 op gelijke hoogte als 2020. Terwijl tevredenheid met de Europese Commissie lager was in 2021 (3,9 tegenover 4,1 in 2023).
Lage tevredenheid in periode 2008-2011
Statistieken die verder teruggaan dan 2020 vinden we bij de European Social Survey (ESS), een wetenschappelijke enquête die sinds 2002 om de twee jaar in heel Europa wordt gehouden. De resultaten van de enquêtes kan je hier downloaden.
De ESS bevraagt de tevredenheid op een vergelijkbare manier als De Stemming, maar enkel voor de federale regering. Over een termijn van 20 jaar blijkt dat de recentste resultaten (2021-2022) geen dieptepunt zijn. De gemiddelde tevredenheid was lager in de periode 2008 tot 2011, wanneer er een merkbare dip was.
Naast de Europese studie meet ook Statistiek Vlaanderen de tevredenheid met het beleid op een langere termijn, vanaf 2007. Hoewel zij tevredenheid op een iets andere manier meten, bevestigen de resultaten de lage tevredenheid voor de periode 2008-2011 op federaal niveau.
De grafiek hieronder toont het percentage van Vlamingen dat ontevreden is. Voor de federale regering lag het aandeel ontevredenen in 2008 en 2010 rond de 40%. In 2018 was dat nog 17%.
De opvallend lage tevredenheid bleef toen niet onopgemerkt. Kranten linkten het aan de langdurige regeringsvormingen van 2007 en 2010, waarmee het wereldrecord van de langste regeringsformatie werd verbroken.
Het onderzoek van Statistiek Vlaanderen liep maar tot 2018. In 2021 en 2022 pikten ze de draad op met een nieuwe aanpak, waardoor de cijfers niet te vergelijken zijn met de voorgaande bevragingen. Net als De Stemming stelt de nieuwe bevraging de laatste twee jaar een dalende tevredenheid vast op alle niveaus, behalve Europees.
“Opletten met grote historische vergelijkingen”
Professor politieke wetenschappen Stefaan Walgrave (UAntwerpen) leidt mee het onderzoek van De Stemming. Hij laat via telefoon aan factcheck.vlaanderen weten dat het rapport zelf de conclusie van ‘de hoogste ontevredenheid ooit’ niet maakt. “Je moet opletten met grote historische vergelijkingen. Het is duidelijk dat het nu niet goed gaat, maar ik durf me niet uitspreken over een historisch dieptepunt. Het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld tijdens de Dutroux-affaire in de jaren ’90 de tevredenheid met het beleid nog lager lag.”
Volgens hem kunnen we de resultaten van De Stemming niet een-op-een vergelijken met die uit het Europese onderzoek. “De ESS maakt gebruik van een andere methode. Voor De Stemming laten we een online enquête lopen bij een panel. De ESS bevraagt burgers face-to-face, wat zorgt voor een nog betere steekproef. Hiermee kan je vragen stellen aan mensen die je via een online peiling mogelijks niet bereikt, zoals burgers met weinig interesse in politiek.”
Conclusie
Op basis van de vier metingen van De Stemming zijn de tevredenheidsscores van 2023 niet de laagste voor het Federaal en Europees niveau. Omdat De Stemming startte in 2020 valt niet uit te sluiten dat de tevredenheid met het beleid ook voor andere niveaus 'ooit' lager lag. Metingen die verder terug gaan in de tijd wijzen erop dat de tevredenheid lager lag in de periode 2008 tot 2011.
✻
Geraadpleegde Bronnen
- Ontevredenheid over beleid groter dan ooit, veel Vlamingen zien wel wat in een bestuur door experten in plaats van politici | VRT NWS: nieuws
- VRT NWS peilt De Stemming | VRT NWS: nieuws
- DS2023 Methodennota Codeboek
- De Stemming 2020
- De Stemming 2021
- De Stemming 2022
- De Stemming 2023
- Search European Social Survey
- VLAAMSE HOOFDVRAGENLIJST + INTERVIEWERVRAGENLIJST
- Sociaal-culturele verschuivingen in Vlaanderen
- Vertrouwen in Belgische politiek historisch laag | De Morgen
- Terugblik op moeilijke regeringsvorming in 2007 en 2010 | Terzake
- Belgisch wereldrecord regeringsvorming erkend door Guinness World Records | Knack
- SCV-survey (tot 2018) | Vlaanderen.be
- Metadata: Tevredenheid met het beleid | Vlaanderen.be
- Tevredenheid met het beleid | Vlaanderen.be
- Stefaan Walgrave | Universiteit Antwerpen
- Modes of Data Collection | European Social Survey (ESS)
Auteur
Ferre Wouters
Ferre is als onderzoeker verbonden aan de KU Leuven, en sinds maart 2022 hoofdredacteur. Hij werkte eerder bij onderzoeksbureau Ipsos, en studeerde Moraalwetenschappen en Conflict- en ontwikkelingsstudies aan de UGent. In 2018 deed hij in Noord-Ierland zijn eerste ervaring op als factchecker bij FactCheckNI. Sinds mei 2019 is hij actief bij Factcheck.Vlaanderen.
