Waar komt dit nieuws vandaan?
Een krant bracht het onderwerp naar aanleiding van de publicatie van nieuwe Amerikaanse richtlijnen over de behandeling van een verhoogd cholesterol (1). De aanbevelingen hadden reeds in de VS heel wat stof doen opwaaien omdat ze aanzetten tot een sterk verhoogd gebruik van statines. Tachtig procent van de mensen die tussen 60 en 75 jaar oud zijn zouden ervoor in aanmerking komen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De wetenschappelijke kennis over de voor- en nadelen van statines staat samengevat in een review van de Cochrane Collaboration.[i] Bij mensen die nooit eerder een hartprobleem hadden, verminderen statines het risico op hart- en vaatziekten met 25%. Nevenwerkingen doen zich zelden voor. Ook de spierproblemen die vrij frequent gemeld worden door mensen die een statine innemen zouden zich niet vaker voordoen dan bij hen die ze niet nemen. Een probleem dat minder aandacht krijgt is dat statines het risico op het ontstaan van diabetes met 18% doet toenemen.
Enkele bedenkingen zijn hier op hun plaats. Een 25% risicovermindering betekent voor gezonde mensen slechts een zeer beperkt concreet voordeel. Een niet-rokende gezonde man van 60 jaar heeft 4 kansen op 100 (4%) dat hij voor zijn 70ste verjaardag overlijdt aan een hartziekte indien hij geen statine neemt. Doet hij dat wel, dan vermindert die kans met 25%. 25% van 4 is 1. Dus met een statine wordt zijn risico 4-1=3 kansen op 100 (3%). Sommige mensen vinden dit de moeite waard, andere niet. Men moet zich wel de vraag durven stellen of het niet overdreven is te denken dat we de toekomst op lange termijn kunnen voorspellen.
Er zijn nog andere niet-medische elementen die vermeldenswaard zijn. De kostprijs voor de ziekteverzekering is minder belangrijk geworden. Terwijl één pilletje simvastatine in 1985 nog 80 frank (2 euro) kostte, is dit tegenwoordig nog maar een fractie daarvan (0,3 euro). Er zijn evenwel andere ongemakken die voor sommige mensen van belang kunnen zijn: je moet bij je dokter een voorschrift halen, de pilletjes moeten bij de apotheker afgehaald worden, zowel aan de dokter als bij de apotheker betaal je remgeld, onvermijdelijk ga je af en toe je bloed laten testen op cholesterol, je zult geneigd zijn bepaalde lichamelijke ongemakken (eventueel ten onrechte) aan de pillen toe te schrijven, of je neemt de pillen tegen je zin omdat je iets tegen pillen hebt. Bovendien wordt iemand die pillen inneemt ‘patiënt’, en lopen plots 1,5 miljoen Belgen de kans binnenkort ziek verklaard te worden. En dat in een land waar de levensverwachting tot de hoogste ter wereld behoort.
Conclusie
Gezonde mensen moeten op basis van correcte en volledige informatie zelf oordelen of ze het de moeite waard vinden om dagelijks een statine in te nemen. Het is te verwachten dat burgers hierover een verschillend idee hebben, omdat het gaat om het afwegen van kleine voordelen tegenover kleine nadelen of ongemakken.
