Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers deden een reeks experimenten met proefmuizen om na te gaan in hoeverre slaap en slaaptekort leer- en geheugenprocessen in de hersenen beïnvloeden (1). Sommige muisjes werd aangeleerd om in een loopwiel voorwaarts en achterwaarts te lopen. Vervolgens mochten ze slapen en opnieuw lopen. Een tweede groep muisjes kreeg dezelfde looptraining, waar werd nadien wakker gehouden en liep vervolgens opnieuw. En een derde groep werd in een loopwieltje gezet zonder ‘looptraining’. Nadien werden de hersenen van alle muisjes microscopisch onderzocht. In de eerste groep met looptraining en voldoende slaap, vond men nieuw gevormde uitlopertjes van hersencellen in de centra die met geheugen geassocieerd worden in de 24 uur na het experiment. De muisjes die geen looptraining hadden gehad, vertoonden deze veranderingen niet. Opvallend was dat de muizehersenen van de diertjes die wel looptraining hadden gekregen, maar nadien niet geslapen hadden, ook geen nieuw gevormde uitlopers van hersencellen vertoonden. Zelfs wanneer ze na de periode van slaapdeprivatie toch de kans kregen om bij te slapen, had dat geen effect meer op de hersenen. De onderzoekers besloten dat slaap een rol speelt bij het memoriseren en leren en dat dit aantoonbaar is in de hersenen. Nieuw gevormde uitlopers van hersencellen, zogenaamde dendrieten, wijzen namelijk op plasticiteit van de hersenen: hoe meer contact tussen hersencellen, hoe beter we dingen kunnen onthouden.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het gaat om onderzoek bij muizen, dat moeilijk bevestigd kan worden bij mensen. Men kan immers geen gelijkaardig onderzoek doen bij de mens. Maar, wat eerder al werd vastgesteld bij mensen, is dat slaaptekort effecten heeft op de stemming (toegenomen prikkelbaarheid), onthouden (minder goed onthouden), verhoogde vatbaarheid voor infecties (sneller ziek) en ongezondere eetgewoonten (meer zin in vette en zoete snacks). Dit onderzoek licht mogelijk een tipje van de sluier op van de achterliggende mechanismen die tot dergelijke veranderingen kunnen leiden. Opvallend is ook dat bijslapen na een periode van slaaptekort de schade niet inhaalt.
Conclusie
Slaap speelt een rol bij leer- en memoriseerprocessen bij proefmuizen. Wanneer na een leerproces een goede nachtrust volgt, vindt men nieuw gevormde uitlopertjes in de hersenen van proefmuizen. Die zijn er niet wanneer de diertjes wakker gehouden worden. Of dit bij mensen ook zo is, is niet zeker, maar wel aannemelijk.
