Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers verzamelden 70 placebogecontroleerde, goed uitgevoerde studies over 5 antidepressiva (fluoxetine, paroxetine, duloxetine, sertraline en venlafaxine) met betrekking tot 18.526 patiënten (1). Ze lijstten alle gemelde nevenwerkingen op met specifieke aandacht voor zelfdoding, suïcidale gedachten of suïcidepogingen, agressiviteit en extreme rusteloosheid.
Analyse van alle gegevens toonde geen toename van deze ernstige neveneffecten in vergelijking met placebo. Echter, indien enkel de patiënten jonger dan 18 jaar geselecteerd werden, dan bleek er wel een duidelijke toename van suïcidaliteit in vergelijking met placebo. Drie op 100 tieners die antidepressiva slikten hadden suïcidale gedachten of deden een zelfmoordpoging in vergelijking met 1 op 100 in de placebogroep. Agressief gedrag kwam voor bij 4 op 100 behandelde jongeren in vergelijking met 1 op 100 in de placebogroep. Voor extreme rusteloosheid waren er te weinig gegevens. Selecteerde men enkel de gegevens van de behandelde volwassenen, dan bleken zij niet blootgesteld aan deze hogere risico’s.
De onderzoekers besluiten dat antidepressiva de kans op zelfmoordneigingen en agressief gedrag bij jongeren verhogen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De conclusie van deze goed uitgevoerde overzichtsstudie is niet nieuw: het is al langer bekend dat antidepressiva bij jongeren het risico op zelfmoordgedachten doet toenemen. Dit onderzoek vermeldde niet méér zelfdodingen in de behandelde groep, maar sommige rapporten maakten wel gewag van zelfdoding na afsluiten van de studie, waardoor deze incidenten niet opgenomen werd in de cijfers. Bovendien hadden niet alle studies die de effecten van antidepressiva versus placebo bestudeerden evenveel aandacht voor de nevenwerkingen. Er kan dus sprake zijn van een onderschatting van de ernst.
Antidepressiva zijn geen eerstekeuzebehandeling bij jongeren met een depressie. Voor hen wordt psychotherapie en beweegtherapie eerder aanbevolen. Indien de depressie zeer ernstig is, kunnen antidepressiva wel, maar bij voorkeur onder strikt medisch toezicht. Wie antidepressiva neemt en ze niet langer wil innemen, mag de therapie niet plots stopzetten, maar moet die afbouwen in samenspraak met de arts.
Conclusie
De meeste antidepressiva verhogen het risico op zelfmoordgedachten en –pogingen alsook agressiviteit bij jongeren. Het blijven evenwel zeldzame neveneffecten. Het gaat om een toename van 1 per 100 tot 3 à 4 per 100 jongeren met een depressie.
