Waar komt dit nieuws vandaan?
Dit keer gaat het om een gedetailleerde studie van 130 zelfdodingen in Groot-Brittannië bij jongeren jonger dan 20 jaar (1). Voor dit onderzoek werden zoveel mogelijk gegevens, waaronder bijvoorbeeld politieverslagen, verzameld over tieners die tussen 1 januari 2014 en 30 april 2015 uit het leven stapten. Officieel ging het om 145 jongeren: de meesten 18 of 19 jaar en 70% daarvan jongens. In de verslagen zocht men naar alle mogelijke factoren die een rol zouden kunnen gespeeld hebben bij de zelfdoding en berekende men hoe vaak bepaalde factoren terugkwamen. Uit de analyse bleek dat examenstress of ‘academische druk’ vermeld stond bij 27% van deze jongeren. Andere factoren waren relationele problemen of recente relatiebreuk (57%), zelfverwonding (54%), mentale ziekte (39%), fysieke ziekte, waaronder acne en astma (36%), excessief alcoholgebruik (26%), druggebruik (29%), pesten (22%) en overlijden van een naaste (28%).
De onderzoekers stellen dat zelfdoding een complex gegeven is dat niet aan één factor mag worden toegeschreven. Ze veronderstellen dat examenstress een druppel kan zijn die de emmer doet overlopen bij jongeren die kampen met andere ernstige problemen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Dat de media examenstress uit de talrijke factoren lichten, heeft met de periode van het jaar te maken. Mei is namelijk blokmaand. De studie vond andere factoren die vaker dan examenstress aanwezig waren, bijvoorbeeld relatieproblemen en zelfverwonding. Dan nog is het moeilijk uit te maken of deze laatste grotere risicofactoren zijn voor suïcide. Zowat alle tieners hebben vroeg of laat af te rekenen met een lief dat het uitmaakt. Of dit vaker voorkomt bij jongeren die suïcide plegen, is niet bekend en zou men moeten onderzoeken in een vergelijkende studie. Examenstress is nog zo’n factor waar waarschijnlijk alle studerende tieners mee kampen, dus ook diegenen die uit het leven stappen.
Toch zijn ook in Vlaanderen eerder pieken opgemerkt in zelfdoding bij jongeren in de maand mei. In de jaren 1998 tot 2004 waren er bijvoorbeeld gemiddeld 70 in blokmaand mei tegenover 50 in de andere maanden. Volgens het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (www.preventiezelfdoding.be) mogen dergelijke pieken, wanneer ze zich voordoen in mei, niet louter aan examenstress worden toegeschreven. Er spelen altijd andere factoren mee, zoals een sluimerende depressie, seksueel misbruik in de kindertijd, weinig steun uit de omgeving, druggebruik,...
Conclusie
Een Britse studie stelt vast dat examenstress aanwezig was bij een kwart van de 130 gevallen van zelfdoding bij tieners. Andere factoren, zoals zelfverminking en relatiebreuken, kwamen nochtans vaker voor (bij ruim de helft). Dat de media er examenstress uitpikt, heeft alles met de huidige blokperiode te maken. Examenstress op zich leidt niet tot zelfdoding, maar kan een complexe problematiek extra verzwaren.
