Waar komt dit nieuws vandaan?
Zowel in artikels als in grafische weergaven trachten aanhangers van de antivaccinatie-beweging weer te geven dat veel infecties waartegen artsen vandaag vaccineren, zoals mazelen, in feite al zo goed als verdwenen waren. Dit zou het gevolg zijn van verbeterde hygiëne, betere leefomstandigheden, voeding, enzovoort.
Vervalste informatie
Daarbij schrikken de auteurs er zelden voor terug de waarheid geweld aan te doen. Zo circuleren op het internet tal van wetenschappelijk ogende grafieken die in één oogopslag tonen dat de sterfte door mazelen en andere infectieziekten al drastisch verminderd was voor de introductie van vaccins. Dat wekt de indruk dat vaccineren overbodig is of enkel de farmaceutische industrie dient.
Invloed andere elementen
Tegelijkertijd schuiven de zogenaamde antivaxers andere verklaringen naar voor. Bijvoorbeeld de verbeterde socio-economische toestand. Het klopt dat mensen minder snel bezwijken aan infecties wanneer de hygiënische omstandigheden en de voedingstoestand beter zijn. Dat neemt echter niet weg dat systematische vaccinaties een zeer belangrijke rol speelden en nog steeds spelen in het terugdringen van infecties.
De drastische daling in sterfte door vaccineerbare infecties viel wel degelijk samen met de invoer van veralgemeende vaccinatie tegen deze infecties. En niet vroeger.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De beweringen van de antivaccinatie-beweging kunnen we makkelijk weerleggen met voorbeelden uit de praktijk. Het voorkomen van mazelen verminderde drastisch vanaf midden jaren 60, na de introductie van het mazelenvaccin.
Vergelijkbare hygiëne
Infecties met haemophilus influenzae type b (Hib) verdwenen nagenoeg vanaf de jaren 90, toen het Hib-vaccin geïntroduceerd werd. Zo zakte in de Verenigde Staten het aantal besmettingen van 20.000 gevallen per jaar voor de introductie naar 1.419 gevallen erna, in 1993. In de jaren 90 was de hygiëne nochtans niet slechter dan vandaag.
Infecties duiken opnieuw op
In Groot-Brittannië dienden ze het volcellige kinkhoestvaccin in de jaren 70 minder toe door vervelende nevenwerkingen en vervingen ze het pas later door een vaccin dat mensen veel beter verdragen (het acellulaire vaccin). Als gevolg brak een kinkhoestepidemie uit met meer dan 100.000 gevallen waarvan 36 overlijdens.
In Japan gebeurde iets gelijkaardigs in dezelfde periode: kinkhoestvaccinatie had het voorkomen van kinkhoest met 70% verminderd. Maar door de periode van verminderde vaccinatie in enkele jaren nam het weer drastisch toe: van 393 gevallen en geen sterfte in 1974 naar 13.000 gevallen en 41 overlijdens in 1979.
Deze en andere ervaringen leren dat niet zo zeer de verbeterde socio-economische omstandigheden, maar wel het gebruik van vaccins verantwoordelijk is voor het terugdringen van vaccineerbare infectieziekten. Bovendien kunnen deze ziekten steeds opnieuw opduiken zodra de vaccinatiegraad vermindert, ook in goede hygiënische omstandigheden. Kijk maar naar de recente mazeleninfecties in Europa, waar de hygiëne er zeker niet op is achteruitgegaan.
Conclusie
Verbeterde hygiëne en voeding hebben ongetwijfeld een gunstige invloed gehad op het terugdringen van vaccineerbare infectieziekten, maar de introductie van vaccinaties hadden en hebben veruit het grootste effect. Dat blijkt overduidelijk uit de impact van de vaccinatiegraad. Zodra deze terugvalt, duiken de infectieziekten terug op.
