Waar komt dit nieuws vandaan?
Het aantal huidkankers neemt jaar na jaar toe. Blootstelling aan fel zonlicht is de belangrijkste oorzaak van zowat alle huidkankers. De campagne ‘Smeerweer’ van de Vlaamse overheid waarschuwt voor de gevaren van zonnebrand en fel zonlicht (1). Dat doet ze met drie duidelijke adviezen:
- zon weren (Blijf in de schaduw en vermijd de volle zon);
- kleren (Draag bedekkende kledij);
- smeren (Gebruik regelmatig zonnecrème als je in de zon komt).
Over de eerste twee adviezen bestaat geen discussie. Het derde, het gebruik van zonnecrème, ligt daarentegen onder vuur.
Een Braziliaanse overzichtsstudie over het gebruik van zonnecrème bij in totaal meer dan 300.000 deelnemers vindt geen overtuigend bewijs dat zonnecrème huidkanker helpt voorkomen. Toch is dat de voornaamste reden waarom we zonnecrème smeren (2). Gebruik van zonnecrème in dierexperimenten stelt wel een vermindering van het aantal huidkankers vast (3).
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Door toedoen van de cosmetische industrie wordt zonnecrème sterk gepromoot. Daardoor blijven de andere maatregelen, de zon mijden en beschermende kledij dragen, vaak onderbelicht. Het gevolg is dat veel mensen denken dat smeren volstaat om huidkanker te voorkomen. Ondertussen werd in diverse studies, waaronder de Braziliaanse overzichtsstudie (2), aangetoond dat zonnecrème eerder minimaal beschermt tegen huidkanker.
Bij deze overzichtsstudie zijn wel heel wat kanttekeningen te plaatsen: zo is er amper placebogecontroleerd onderzoek. Andere studies stellen wel een beperkt effect vast. De wisselende resultaten zijn niet alleen het gevolg van de beschermingsfactor van de crème, maar hebben ook te maken met:
- correct gebruik (vaak smeren en voldoende dik);
- het huidtype van de deelnemers;
- de uv-index (sterkte van het uv-licht) op dat moment.
Onderzoek toont dat mensen slechts een vijfde tot de helft van de aanbevolen hoeveelheid zonnecrème per smeerbeurt gebruiken. Ook herhalen ze het smeren minder vaak dan voorgeschreven, waardoor ze toch nog verbranden (3).
Het is op dit moment niet bekend in hoeverre zonnecrème het risico op de meest kwaadaardige huidkanker, melanoom, vermindert. Wel zeker is dat zonnecrème, ook als ze voldoende gebruikt wordt, niet volstaat om melanoom te voorkomen. Ook de beschermende werking ervan wordt overschat: het beschermend effect schommelt tussen 14 en 18% (4).
Conclusie
Het effect van zonnecrème om huidkanker te voorkomen is bescheiden. Zonnecrème vermindert het risico op de meest gevaarlijke vorm van huidkanker, melanoom, met minder dan 20%. De impact van zonnecrème wordt overschat door de enorme aandacht die de cosmetische industrie eraan besteedt. Meer doeltreffende maatregelen zijn niet in de volle zon gaan zitten en beschermende kledij dragen. De campagne van de overheid zet de zon weren en kleren op dezelfde lijn als smeren.
