Nee, nieuwe studie toont geen verband tussen autisme en vaccinatie

De Amerikaanse blog “The Final Call” publiceerde begin februari een artikel met de opvallende titel “Jaw-dropping study finds vaccinated children have 170% higher risk of autism”. Naast de verhoogde kans op autisme zou die studie aantonen dat gevaccineerde kinderen meer kans hebben op de ontwikkeling van andere neurologische ontwikkelingsstoornissen waaronder ADHD en epilepsie. Het artikel werd overgenomen door gelijkaardige Nederlandstalige blogsites en op social mediaplatformen zoals Instagram.

Ook nieuwe Amerikaanse minister van Volksgezondheid verwees er naar

Het vermeende verband met autisme gaat niet enkel online rond. Robert F. Kennedy (RFK) Jr., de nieuwe minister van Volksgezondheid van de Verenigde Staten, beweerde in het verleden al dat vaccins autisme veroorzaken. Tijdens een hoorzitting voor de Senaatscommissie voor Gezondheid, Onderwijs, Arbeid en Pensioenen werd RFK Jr. bevraagd over zijn opvattingen hierrond. Toen RFK Jr. geconfronteerd werd met studies die aantonen dat er geen verband is, beweerde hij dat er “andere onderzoeken zijn die wel een verband suggereren.” Hij verwees hierbij naar de zogenaamde nieuwe studie.

Het artikel van The Final Call werd dan ook overgenomen op de website van de organisatie Children’s Health Defense, die in 2018 door RFK Jr. werd opgericht. EDMO BELUX deed in 2023 onderzoek naar de inspanning van deze organisatie. Volgens hun onderzoek speelt Children’s Health Defense een sleutelrol in het verspreiden van desinformatie rond vaccins op Twitter en Facebook, ook in Europa.

Tijdschrift van studie niet opgenomen in officiële databank

De studie die centraal staat in het artikel van “The Final Call” en waar RFK Jr. tijdens de hoorzitting naartoe verwees, werd op 23 januari 2025 gepubliceerd in het tijdschrift Science, Public Health Policy and the Law.

Dit tijdschrift is niet geregistreerd op de website Directory of Open Access Journals (DOAJ). Dat is een databank van wetenschappelijke tijdschriften die aan verschillende kwaliteitseisen voldoen, zoals het correct toepassen van peer-review. Dat een tijdschrift opgenomen is in officiële databases betekent niet automatisch dat het van goede kwaliteit is. Maar als het ontbreekt, is het wel een belangrijke aanwijzing om de kwaliteit van een tijdschrift te beoordelen.

Paul A. Offit, vaccinexpert in het Children’s Hospital of Philadelphia, waarschuwt op de website van het ziekenhuis voor de opkomst van dit type van rooftijdschriften, die volgens hem dienen als uitlaatklep om bepaalde visies of standpunten naar buiten te brengen en te ondersteunen.

Studie werd gefinancierd door vaccinsceptische organisatie

De betrouwbaarheid van de studie wordt verder in vraag gesteld door de manier waarop de financiering gebeurde. Het onderzoek werd met name gefinancierd door het National Vaccine Information Center (NVIC), een non-profitorganisatie uit Virginia, die naar eigen zeggen “toegewijd is aan het voorkomen van schade als gevolg van vaccins d.m.v. publieke bewustmaking en het pleiten voor de bescherming van geïnformeerde toestemming.”

NVIC staat gekend om opvallende beweringen over vaccins die viraal gingen op social media en meermaals werden weerlegd door factcheckorganisaties als PolitiFact en Factcheck.org. Michael Specter, wetenschaps- en gezondheidsjournalist bij The New Yorker, omschrijft NVIC als de machtigste vaccinsceptische organisatie in Amerika.

Auteur en reviewer gekende tegenstanders van vaccinaties

Voor publicatie ondergaat onderzoek meestal een peer-review, waarbij vakgenoten de studie doornemen met een kritische blik. In dit geval werd die peer-review verricht door Peter McCullough, die niet is aangesloten bij een onderzoeksinstelling, maar bij de supplementenverdeler The Wellness Company. In 2022 beval The American Board of Internal Medicine aan om McCulloughs certificaat in te trekken voor het promoten van verkeerde informatie over vaccins.

Van de hoofdauteur van de studie, Anthony Mawson, werden in het verleden al verschillende vaccinonderzoeken na publicatie ingetrokken.

Methodologische tekortkomingen

Volgens experten is de studie in kwestie niet nauwkeurig en vertoont ze verschillende methodologische tekortkomingen. Dat stelt onder meer Jeffrey S. Morris, directeur van de afdeling biostatistiek aan de Universiteit van Pennsylvania. In een interview aan Factcheck.org vertelde hij dat deze studie nooit door een legitieme peer review zou geraken.

Zo stelt de paper het aantal vaccinconsultaties gelijk met het aantal vaccinaties dat werd toegediend. Maar soms worden er meerdere vaccins gegeven tijdens één bezoek. De auteurs geven zelf aan dat ze niet beschikken over gegevens over het aantal of het type vaccins dat de kinderen kregen.

Verder paste de analyse geen correctie toe voor belangrijke factoren, zoals socio-economische achtergrond, die een invloed kunnen hebben op de vaccinatiebereidheid en het voorkomen van neurocognitieve aandoeningen zoals autisme.

De Amerikaanse wetenschapster dr. Jessica Steier is gespecialiseerd in volksgezondheidsbeleid en biostatistiek en maakte een uitgebreide analyse van de tekortkomingen die de studie vertoont. De volledige analyse is terug te vinden op haar website Unbiased Science.

Verschillende studies weerleggen verband tussen vaccin en autisme

Het vermeende verband tussen vaccins en autisme gaat al decennia rond. Nochtans tonen verschillende studies aan dat er net geen verband bestaat, zoals collegafactcheckers van Gezondheid en Wetenschap al schreven.

Zo deed een Deense studie van 2019 uitgebreid onderzoek naar de gevolgen van het BMR-vaccin (tegen bof, mazelen of rodehond) bij 657.461 Deense kinderen, die ruim tien jaar werden opgevolgd. In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op autisme gevonden bij gevaccineerde kinderen. Er kon met andere woorden geen verschil worden vastgesteld tussen het aantal kinderen met autisme in de gevaccineerde groep en in de niet-gevaccineerde groep.

Ook een grootschalige meta-analyse uit 2014 toonde aan dat vaccins niet in verband kunnen worden gebracht met autisme.

Conclusie

Wetenschappelijke studies tonen geen verband tussen vaccins en autisme. Een paper waaruit dit verband volgens verschillende blogs zou blijken, vertoont verschillende methodologische tekortkomingen en werd gepubliceerd in een rooftijdschrift. Experten rijzen vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de paper, die werd gefinancierd door vaccinsceptische organisaties.