Anders dan miljoenen jaren geleden, toen het nog warmer was, komt huidige stijging CO2 door toedoen van de mens

Op YouTube staat de veelbekeken documentaire ‘Climate: The Movie’. De film interviewt verschillende klimaatsceptici, mensen die niet geloven in klimaatverandering door de mens. Onlangs weerlegde Factcheck.Vlaanderen verkeerde informatie uit de docu dat de huidige opwarming niet uitzonderlijk is omdat het miljoenen jaren geleden nog warmer was.

Hier gaan we in op de bewering dat de afgelopen 600 miljoen jaar het CO₂-niveau veel hoger geweest is dan het nu is. “Het niveau, zelfs nu met de contributie van industrie, is lager dan het ooit geweest is,” stelt de docu (minuut 23). Want: het huidige CO₂-niveau zou 400 ppm (delen per miljoen) zijn, terwijl dit 15 miljoen jaar geleden mogelijk 2000 ppm was.

Huidige CO₂-niveau neemt sneller toe dan voorheen

De CO₂- of koolstofdioxideconcentratie is ooit al hoger geweest dan vandaag. Als je over honderden miljoenen jaren kijkt, zitten we met zo’n 430 ppm nu aan lagere CO₂-concentraties dan 600 miljoen jaar geleden, toen dit meer dan 4000 ppm was. Maar als we kijken naar de hele menselijke geschiedenis, die ongeveer 7 miljoen jaar geleden begon, is het niveau niet hoger geweest dan het vandaag is.

Wetenschappers van de Amerikaanse Oregon State University hebben ontdekt dat de huidige toename van koolstofdioxide 10 keer sneller is dan op enig ander moment in de afgelopen 50.000 jaar. De CO₂-uitstoot is sinds de industriële revolutie in de 18de eeuw volgens NASA met 50% gestegen door menselijke activiteiten, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen.

Hogere CO₂-toename door menselijke activiteiten

In het verleden konden de veranderingen van het CO₂-niveau altijd door natuurlijke oorzaken (bijvoorbeeld vulkanen en erosie) verklaard worden. Terwijl in de afgelopen eeuw de verbranding van fossiele brandstoffen door de mens, zoals kolen en olie, de concentratie CO₂ in de atmosfeer heeft verhoogd.

Ter verduidelijking: fossiele brandstoffen werden gevormd toen prehistorische planten en dieren stierven en geleidelijk werden begraven door rotslagen. Kolen en olie bevatten nog steeds de koolstof die planten en dieren toen uit de atmosfeer hebben gehaald. Bij het verbranden van fossiele brandstoffen geven wij die koolstof in sneltempo terug aan de atmosfeer.

CO₂ belangrijke regelknop voor temperatuur

Doorheen de geschiedenis van de aarde vertonen CO₂ en temperatuur een sterke correlatie. CO₂ is een belangrijke ‘regelknop’ voor het klimaat en de temperatuur omdat koolstofdioxide de warmte op aarde vasthoudt. Wanneer CO₂ stijgt, stijgt ook de temperatuur. Dat er dus in het verleden ook hogere CO₂-concentraties waren, is dan ook een belangrijke reden waarom de temperaturen veel hoger lagen. Niels Souverijns, klimatoloog aan de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), legt uit dat de huidige CO₂ concentratie laag is in vergelijking met de geologische geschiedenis, maar enkel in periodes die niet leefbaar waren voor de mens: “In die tijd was het heel wat warmer en onze huidige landbouw, steden, ... zijn niet aangepast aan zulke temperaturen.”

In een andere factcheck concludeerde Factcheck.Vlaanderen dat de huidige opwarming van de aarde het gevolg is van menselijke CO₂-uitstoot. De hoge CO₂-concentraties, samen met andere broeikasgassen door menselijke activiteiten, zijn verantwoordelijk voor de huidige opwarming.

Natuurlijke CO₂-opslag volstaat niet voor huidige klimaatverandering

Souverijns verwijst naar het proces van verwering, de natuurlijke manier waarop de aarde het CO₂-niveau kan beperkten. “In dit proces wordt CO₂ opgeslagen in gesteenten. Het was de belangrijkste natuurlijke manier van het verwijderen van CO₂ uit de lucht in pre-industriële tijden”.

Sara Vicca, professor bio-ingenieurswetenschappen aan UAntwerpen, legt de werking hiervan uit: “Over de jaren ervaren rotsen chemische verwering waarbij het gesteente waaruit ze gemaakt zijn, oplost door reactie met water en de CO₂ die in het water opgelost zit. Wanneer rotsen verweren, komen er elementen zoals calcium en magnesium vrij en worden carbonaten gevormd. Deze nieuwe verbindingen komen dan via rivieren in de oceaan terecht waar ze uiteindelijk gebruikt kunnen worden door kleine zeedieren om een beschermend omhulsel of exoskelet te vormen uit calciumcarbonaat. Over een tijdspanne van miljoenen jaren zullen deze omhulsels uiteindelijk naar de zeebodem zakken en vormen ze verschillende lagen kalksteen. Op deze manier helpen rotsen CO₂ uit de atmosfeer te halen.”

Dit natuurlijk proces van CO₂-opslag in carbonaten gaat te langzaam om te kunnen helpen tegen de huidige klimaatverandering. Wetenschappers hebben daarom manieren onderzocht om de verwering van rotsen te versnellen, namelijk de versnelde verwering van gesteente door het te vermalen en aan te brengen op een plaats waar de verwering versneld kan doorgaan.

Conclusie

In vergelijking met honderden miljoenen jaren geleden is het huidige CO₂-niveau momenteel relatief laag. Maar toen leefden er nog geen mensen en was het veel warmer dan nu. Temperatuur kan niet los gezien worden van CO₂: wanneer het CO₂-niveau stijgt, stijgt ook de temperatuur. Sinds de menselijke geschiedenis is het niveau niet hoger geweest vandaag en neemt het sneller toe door menselijke activiteiten. Vroeger werd het hoge CO₂-gehalte op natuurlijke manier uit de lucht verwijderd door chemische verwering, maar dit proces gaat te langzaam voor de hoeveelheid en snelheid waarmee er momenteel CO₂ in de atmosfeer komt.

Geraadpleegde Bronnen

• Climate: The Movie - YouTube
• Climate The Movie | Internet Archive
• Carbon Dioxide | Vital Signs – Climate Change: Vital Signs of the Planet
• Global Warming and Climate change, causes, impacts and mitigation
• Geoscientists map changes in atmospheric CO2 over past 66 million years – @theU
• The origin of our species | Natural History Museum
• Researchers identify fastest rate of natural carbon dioxide rise over the last 50,000 years | Oregon State University
• Causes - NASA Science
• Climate Change: Atmospheric Carbon Dioxide | NOAA Climate.gov
• NOAA | Temperature Change and Carbon Dioxide Change
• Future climate forcing potentially without precedent in the last 420 million years | Nature Communications
• Niels Souverijns | VITO
• The Carbonate-Silicate Geochemical Cycle and Its Effect on Atmospheric Carbon Dioxide Over the Past 100 Million Years | Published in American Journal of Science
• Over Sara Vicca | Sara Vicca | Universiteit Antwerpen
• 'Enhanced Rock Weathering for Carbon Dioxide Removal' Science Communication video
• Carbonate | Ionic Bonding, Salts & Minerals | Britannica
• Enhanced Rock Weathering | MIT Climate Portal