Meer CO2 in de atmosfeer zorgt voor hogere temperaturen

Volgens een post op Instagram zou CO₂ niet zorgen voor opwarming van de aarde, omdat vroeger eerst de temperatuur van het klimaat toenam en daarna pas het CO₂-gehalte steeg. Dat klopt niet: CO₂ zorgt voor een broeikaseffect waardoor de aarde warmte vasthoudt. Bij de afwisseling van ijstijden en interglacialen gaat een temperatuurstijging wel vooraf aan een CO₂-stijging, maar de toename aan CO₂ versterkt de opwarming. De huidige opwarming is te wijten aan de uitstoot van broeikasgassen door de mens en niet aan natuurlijke fenomenen.

17 juli 2024

De geologische geschiedenis wordt gekenmerkt door ijstijden, afgewisseld met perioden met warmere temperaturen. Daarbij gaat een temperatuurstijging initieel vooraf aan de CO₂-stijging. Volgens een post op Instagram zorgt CO₂ daarom niet voor opwarming.

Dat klopt niet. De temperatuurstijging na een ijstijd zorgt er voor dat het CO₂-gehalte stijgt. Maar de verhoogde CO₂-concentraties versterken verder de opwarming door een broeikaseffect.

De huidige klimaatverandering komt niet na het einde van een ijstijd. In de geologische periode waarin we zitten, zou de aarde eigenlijk moeten afkoelen. Anders dan bij natuurlijke klimaatverandering wordt de opwarming veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen.

Over klimaatopwarming doen er heel wat mythes of halve waarheden de ronde. Zo circuleert op Instagram een video waarin beweerd wordt dat CO₂ (koolstofdioxide) niet de oorzaak is van de huidige temperatuurstijging van het klimaat. Het gaat om een fragment van een interview uit 2009 met de Amerikaanse politieke commentator Thomas Sowell. Die zegt dat "de temperatuur eerst toenam voordat het CO₂-gehalte in de atmosfeer steeg".

Factcheck.Vlaanderen checkte dit bericht met behulp van klimaatexperten Eric Struyf en Sara Vicca van Scientists4Climate.

De aarde zit momenteel in een mildere interglaciale periode

De afgelopen miljoenen jaren van de aarde worden gekenmerkt door afwisselende glaciale en interglaciale klimaatperiodes. Tijdens deze periodes wordt een reeks ijstijden, met een poolklimaat tot diep in Europa, onderbroken door relatief korte perioden met warmere temperaturen. Momenteel bevinden we ons in een warmere interglaciale periode, het Holoceen, dat ongeveer 11.000 jaar voor onze jaartelling begon.

De natuurlijke klimaatverandering

Aan de basis van de opeenvolging van ijstijden en interglacialen liggen onder andere de zogenaamde Milanković-cycli. Die cycli beschrijven de veranderingen van de positie van de aarde ten opzichte van de zon, wat zorgt voor klimaatveranderingen doorheen de tijd.

Zoals de afbeelding hieronder laat zien, veranderen om de tienduizenden jaren de baan die de aarde elk jaar rond de zon aflegt, de helling van de aardas en draaias van de aarde. Deze variaties beïnvloeden hoeveel zonlicht er op aarde komt en stuurt de afwisseling tussen ijstijden en interglacialen aan. Daardoor veranderen de temperatuur en de ijsbedekking op aarde.

Bron: Carbon Brief

Temperatuurstijging zorgt voor meer CO₂, wat tot een verdere opwarming leidt

Bij de start van een nieuw interglaciaal gaat de temperatuurstijging vooraf aan een CO₂-stijging. CO₂ is niet de rechtstreekse oorzaak van het einde van de ijstijden, maar is wel een belangrijke "regelknop" voor het klimaat op aarde.

De initiële temperatuursstijging, door onder andere de Milanković-cycli, veroorzaakt namelijk een waterval van effecten die het CO₂-gehalte verhogen: minder ijs en sneeuw reflecteren minder zonlicht, waardoor de aarde meer warmte absorbeert en de temperatuur verder stijgt. De opwarmende oceanen kunnen minder CO₂ absorberen, waardoor meer CO₂ in de atmosfeer blijft.

De sterke stijging van de temperatuur kan niet los gezien worden van CO₂. Er is sprake van een kettingreactie: de hogere temperaturen zorgen voor meer CO₂ in de atmosfeer en die hogere CO₂-concentraties zorgen voor een verdere temperatuurstijging. CO₂ versterkt de initiële opwarming door een natuurlijk broeikaseffect, wat de aarde uiteindelijk in een mildere interglaciaal brengt.

Huidige toename CO₂ veroorzaakt door menselijke uitstoot

Het grote verschil met de situatie tijdens glacialen/interglacialen is dat de huidige toename van CO₂ volledig te wijten is aan menselijke uitstoot. Door de kettingreactie komt steeds meer CO₂ in de lucht, waardoor het klimaat verder opwarmt. De sterke toename van CO₂ en andere broeikasgassen door de mens is volgens rapporten van het IPCC, de organisatie van de Verenigde Naties die de risico's van klimaatverandering evalueert, de enige verantwoordelijke voor de huidige opwarming. Die duwt de CO₂-concentraties naar hoogtes die ongekend zijn gedurende de tijd dat de moderne mens op aarde rondloopt.

Op basis van de huidige positie van de aarde in haar baan rond de zon zou het klimaat eigenlijk moeten afkoelen in plaats van opwarmen. Maar door de uitstoot van broeikasgassen, door het verbranden van fossiele brandstoffen, begeven we ons op onbekend terrein. Die brandstoffen zijn de overblijfselen van miljoenen jaren aan natuurlijke koolstofopslag.

Conclusie

De stijging van de temperatuur aan het einde van een ijstijd gaat vooraf aan de stijging van CO₂, maar CO₂ zorgt net voor een verdere opwarming door een broeikaseffect. De huidige opwarming heeft niets te maken met natuurlijke klimaatverandering bij het einde van een ijstijd. Het klimaat zou nu eigenlijk moeten afkoelen. De huidige opwarming is te wijten aan de uitstoot van broeikasgassen door de mens en niet aan natuurlijke fenomenen.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Justine Viane

Justine studeerde eerst sociaal werk aan de Artevelde hogeschool en heeft daarna een masteropleiding journalistiek aan de Universiteit Gent gevolgd. Sinds 2022 vervolledigt zij de redactie als factchecker bij Factcheck.Vlaanderen.

✻

Steun ons!