Tijdens een interview voor De Morgen (28/9) weerlegde onderzoeker en activist Stijn Bruers de aanname dat lokaal geproduceerd voedsel altijd duurzamer zou zijn dan geïmporteerde etenswaren. “Het eitje van de lokale kippenboer heeft nog steeds een hogere klimaatimpact dan een avocado uit Mexico,” stelde Bruers. Een lezer vroeg ons of het klopt dat wat je eet hierbij zwaarder doorweegt dan van waar het komt.

Ecologische voetafdruk = Akkerland + energieland

Om de klimaatimpact van voedingsproducten met elkaar te vergelijken, blijft de ecologische voetafdruk de meest courante maatstaf. Die ecologische voetafdruk bestaat uit twee componenten: akkerland en energieland. Bij het akkerland kijk je naar het landgebruik: hoeveel grond vereist de teelt van een bepaald product? Terwijl je bij het energieland nagaat hoeveel CO2 er bij de productie of teelt van een product vrijkomt. Dat verschil is belangrijk om in het achterhoofd te houden

Eitje heeft grotere uitstoot bij productie

Stijn Bruers legt in zijn repliek per mail eerst de klemtoon op het energieland en dus op hoeveel CO2 een eitje en een Mexicaanse avocado tijdens het productieproces vrijgeven. Hij geeft toe dat het lastig is om één ei aan één avocado gelijk te stellen. Beide producten hebben immers niet hetzelfde gewicht: “Maar aangezien je de totale uitstoot meet als ‘kilogram CO2 per kilogram’, is het correcter om telkens één kilo eieren met één kilo Mexicaanse avocado’s te vergelijken.”

Voor de berekening van het energieland verwijst Bruers naar drie rapporten: een rapport van consultancybedrijf CE Delft, een rapport van het Global Footprint Network, en de online applicatie van Carboncloud. Enkel het laatste rapport bevat gegevens over zowel de uitstoot van eieren als avocado’s.

Carboncloud is een Zweedse onderzoeksinstelling die berekeningen doet naar de klimaatimpact van voeding. Je kan er zelf mee het energieland van verschillende etenswaren vergelijken.

Uit hun berekening blijkt dat het produceren van één kilo Belgische eieren zorgt voor een CO2-uitstoot van 3,2 kg. Bij één kilo Mexicaanse avocado’s gaat het om 0,4 kg.

Andere bronnen, zoals Our World In Data, geven iets andere cijfers, maar de kloof tussen de twee producten blijft (4,4 kg CO2 bij eieren en 0,9 kg bij avocado’s).

Landgebruik eitje groter dan avocado

Naast het energieland draagt ook het akkerland van een product bij aan zijn totale ecologische voetafdruk. Hiervoor kijk je dus naar het landgebruik en dat vraagt om een andere methode dan bij het energieland. Meer bepaald wijst de uitstoot hier op de hoeveelheid CO2, die een stuk landbouwgrond had kunnen opnemen mocht het ongebruikte natuur zijn geweest. Wederom verwijst Bruers naar het NFA-rapport. En de kloof tussen de avocado en het eitje neemt enkel maar toe: 1,2 kg CO2 voor een kilogram avocado en 7 kg CO2 voor een kilo eieren.

Our World In Data baseert zijn cijfers voor het landgebruik dan weer op hoeveel vierkante meter grond de teelt van één kilo van een bepaald product vereist. Bij de avocado is dat 1,3 vierkante meter en bij het eitje maar liefst 6,8 vierkante meter. Ook hier blijft het verschil tussen beide producten groot.

Impact transport beperkt

In tegenstelling tot de eitjes van de lokale boer moet een Mexicaanse avocado wel nog de oversteek naar België maken. En ook dat transport komt met een ecologische kostprijs. Al blijft de uitstoot voor het vrachtvervoer per schip beperkt.

Volgens de online tool CO2Emissiefactoren, ontworpen door CO2logic en EnergieID om emissiefactoren in België te meten, zit je voor containertransport op lange afstand op 0,012 CO2 per kilometer voor een ton goederen. Om de uitkomst voor één kilogram avocado’s over een afstand van de negenduizend kilometer, die Mexico scheidt van België, te weten, dien je dit te delen door duizend om dan terug maal negenduizend te doen. Dat komt overeen met 0,108 kilogram CO2. Wat nog steeds voor minder uitstoot zorgt dan eieren die niet getransporteerd hoeven te worden.

Dezelfde berekening voor het transport per vliegtuig laat een geheel ander eindresultaat uit de bus komen. Zo zit je voor luchttransport aan 0,6 CO2 per kilometer voor een ton goederen. De import van één kilo Mexicaanse avocado’s gaat dan gepaard met een uitstoot van 5 kilogram CO2. Al leert een belletje naar FreshelaExporters, gespecialiseerd in de import van Mexicaanse avocado’s, dat het transport naar België bijna altijd per containerschip gebeurt.

Tenslotte is er nog het vrachtvervoer naar de winkel, maar die uitstoot is verwaarloosbaar. Voor de totale ecologische voetafdruk van een geïmporteerde Mexicaanse avocado in de Belgische winkelrekken blijkt de impact van het transport dus beperkt te zijn.

Variatie in voedingswaarden

Bio-ingenieur prof. Siegfried Vlaeminck van de UAntwerpen plaatst een kanttekening bij de cijfers. Hij benadrukt dat het moeilijk is om de uitstoot van etenswaren te vergelijken: “Eén gram avocado is niet zomaar te vervangen door een gram van een Belgisch eitje. De onderliggende voedingswaarden durven nogal eens te variëren. Honderd gram avocado bevat meer vet, koolhydraten en vezels,” schrijft Vlaeminck in zijn schriftelijk antwoord.

Hierdoor vergelijk je volgens Vlaeminck altijd een beetje ‘appels met peren’. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de uitstoot per 1000 kilocalorieën, in plaats van naar gewicht, is het verschil tussen een avocado en een ei alweer kleiner.

Bovendien kijken de cijfers enkel naar klimaatimpact. Ze zeggen niets over andere belasting op het milieu. In haar schriftelijk antwoord benadrukt Sofia Pyrgioti, medewerker bij Carboncloud, dat “de teelt van avocado’s veel water vereist. En dat is zeker zorgwekkend. Maar bij Climatehub houden we enkel rekening met het energieland en niet met het akkerland of de gevolgen voor het milieu.”

Conclusie

Eitjes van een lokale Belgische boer hebben een grotere klimaatimpact dan Mexicaanse avocado’s. De variatie in voedingswaarden en het gamma aan verschillende werkwijzen manen aan tot voorzichtigheid, maar volgens verschillende rapporten heeft de productie van één kilo Belgische eieren een aanzienlijk groter energie- en landgebruik dan één kilo avocado’s. Dat de avocado de oversteek moet maken van Mexico naar België compenseert dit verschil niet.