Temperatuurverschillen bewijzen niet dat de aarde plat is

Volgens instagrampagina ‘Flataverse’ is de aarde plat. In een Instagramvideo vraagt een deepfake van acteur Tom Holland aan de kijkers waarom er een temperatuurverschil is tussen Antarctica en de evenaar, terwijl deze beide op een bijna gelijke afstand van de zon liggen.

Met deze vraag wil het kanaal de kijker ervan overtuigen dat de aarde plat is. Maar welke logische antwoorden schuilen achter die vragen? En heeft de temperatuur van de planeten iets te maken met hun vorm?

De temperatuur in Antarctica verschilt enorm van de temperatuur op de evenaar, toch liggen beide locaties even ver van de zon

De afstand van de zon tot een gebied is niet de enige factor die de temperatuur bepaalt. “Het temperatuurverschil tussen Antarctica en de evenaar is te wijden aan de verschillende blootstelling aan de zon. De gebieden op de evenaar worden voortdurend blootgesteld aan de zon, terwijl Antarctica geen enkele zonnestraal ontvangt tijdens de winter op het zuidelijke halfrond”, zegt Ilse De Looze, professor astronomie aan de UGent.

Gebieden op de evenaar ontvangen ook een directere straal. Je kunt dat vergelijken met winter en zomer in België, zegt De Looze. “Tijdens de winter staat de zon laag aan de hemel en schijnt de zon minder lang op een dag, wat voor lagere temperaturen zorgt. Dit effect is nog veel groter bij de noord- en zuidpool waardoor de temperaturen daar continu laag blijven.”

Daarnaast reflecteert het ijs op Antarctica veel van de zonnestralen en valt er bijna geen neerslag. “Dit zorgt ervoor dat de droge lucht (met weinig waterdamp en andere deeltjes) boven Antarctica de warmte van de zon niet makkelijk kan vasthouden, waardoor het er minder warm is,” concludeert ze.

Temperatuurverschillen tonen net dat de aarde niet plat is

“Als de aarde plat zou zijn, dan zouden alle delen van de aarde op het vlakke stuk evenveel zonlicht krijgen en ongeveer dezelfde temperatuur moeten hebben,” vertelt De Looze. Denk maar aan hoe de lengte van een dag - het aantal uren zon - kan verschillen rondom de wereld, of hoe je een ronde schaduw van de aarde op de maan kan zien tijdens een maansverduistering.

Daarnaast vliegen er talloze satellieten rond de aarde, zoals die van NASA. De beelden van die satellieten tonen dat de aarde een bol is. “Verder zorgt de zwaartekracht er net voor dat de aarde een bolvorm heeft,” voegt De Looze toe. Het trekt namelijk alles zo centraal dat grote hemellichamen automatisch een sferische of ronde vorm verkrijgen.

De aarde is rond, en dat weten we al even

Eigenlijk weten we al sinds de Griekse Oudheid dat de aarde niet plat is, bevestigt professor logica en wetenschapsfilosofie Jean Paul Van Bendegem aan Factcheck.Vlaanderen. “Eratosthenes maakte als eerste een schatting van de diameter van de aarde en zat er ongelooflijk dichtbij.”

De oude Griek experimenteerde met de inslag van de zon op aarde om aan te tonen dat ze rond was. Tijdens een zonnewende, wanneer de zon vlak op de aarde zou schijnen, meette Erastothenes de schaduw van de zon op twee verschillende plekken. Hij stelde vast dat er op de ene locatie geen schaduw was, en in een stad verderop wel. Dat kon enkel verklaard worden door de ronding van de planeet. “Dat dus het grootste gedeelte van de middeleeuwers geloofden in een platte aarde valt zeer te betwijfelen,” zegt professor Van Bendegem.

Conclusie

Een video op Instagram trekt in twijfel of de aarde wel rond is. Maar het verschil van temperatuur op Antarctica en de evenaar toont aan dat de zon niet overal in dezelfde hoek op het aardoppervlak valt omdat de aarde afgerond is.