Waar komt dit nieuws vandaan?
Wat zijn apenpokken en hoe raak je ermee besmet?
Apenpokken is een zeldzame virusinfectie die vooral voorkomt in Afrika, maar sinds mei 2022 plots vaker opduikt in Europa. Het apenpokkenvirus wordt overgedragen via langdurig lichamelijk contact, waardoor het weinig besmettelijk is. Nauw contact met een besmet persoon, of met kleding of linnengoed gebruikt door die persoon, kan leiden tot besmetting.
Op dit moment zijn in Europa vooral mannen die seks hebben met mannen besmet, maar dat betekent niet dat apenpokken zich tot homomannen beperkt. Apenpokken is geen homoziekte, en het is ook meer dan een seksueel overdraagbare aandoening. Zo kan je ook besmet worden door gebruiksvoorwerpen, zoals handdoeken, te delen met een besmet persoon.
Apenpokken in België
Sciensano, het wetenschappelijk instituut dat de cijfers in België opvolgt, meldde op 12 juli 2022 reeds 224 gevallen van apenpokken. Op dit moment zijn het allemaal mannen tussen 20 en 65 jaar oud, van wie bijna drie kwart besmet werd via anogenitaal contact (1).
Symptomen en verloop
De klachten beginnen 1 tot 3 weken na de besmetting met griepachtige verschijnselen: hoofdpijn, spierpijn, rugpijn, koorts en vermoeidheid. Enkele dagen later verschijnen de typische blaasjes, puistjes en korstjes. Die verdwijnen meestal binnen 2 tot 4 weken.
De kans op een ernstig verloop is klein. Op dit moment zijn er geen sterfgevallen gemeld in Europa (2). Het risico op overlijden schommelt tussen 3 en 6%.
Risicopersonen
Wie loopt het meeste risico op apenpokken?
Zeer hoog risico:
- mannen met wisselende seksuele partners;
- personen die langdurig huidcontact hebben met een besmet persoon met huiduitslag.
Hoog risico:
- wie samenleeft met een besmet persoon, al dan niet tijdelijk (samen op kamp bijvoorbeeld) en gebruiksvoorwerpen deelt;
- mensen die in de zorg werken en onbeschermd contact hadden met een besmet persoon.
Behandeling
Er bestaat geen specifieke behandeling voor apenpokken. Indien nodig is er wel een ondersteunende therapie. Daarom moeten besmette personen zich isoleren tot de infectie genezen is. Meestal is dat 21 dagen (2).
Preventie
Er bestaat wel een vaccin tegen apenpokken (2, 3), maar daarvan heeft België slechts een klein voorraadje. Snel bijbestellen gaat bovendien niet. Daarom worden deze vaccins voorbehouden voor mensen die een (zeer) hoogrisicocontact hebben gehad. Het apenpokkenvaccin werkt niet alleen preventief, maar ook als het snel wordt ingespoten nadat je (mogelijk) besmet bent, bij voorkeur binnen de 4 dagen. Krijg je het later, binnen de 14 dagen, dan werkt het ook nog. Het mildert dan je klachten.
Wat weten we momenteel?
De kans dat het apenpokkenvirus overspringt naar de brede bevolking, blijft op dit moment erg klein, omdat langdurig lichamelijk contact nodig is. Daardoor is er weinig aandacht voor apenpokken, en begint het virus zich toch langzaam maar zeker te verspreiden onder risicogroepen.
Pokken(vaccinatie)
Het apenpokkenvirus was verwant met het inmiddels uitgeroeide pokkenvirus. Er wordt aangenomen dat de pokkenvaccinatie ook gedeeltelijk beschermde tegen infecties met apenpokken. Omdat er sinds de jaren 70 niet meer gevaccineerd wordt tegen pokken, is die bescherming weggevallen. Dat zou de huidige opflakkering kunnen verklaren (4). Let wel, het vaccin tegen waterpokken beschermt helemaal niet tegen apenpokken. Waterpokken wordt veroorzaakt door een totaal ander virus (varicella-zostervirus), dat niet verwant is met het apenpokkenvirus.
Wat doe je als je vermoedt dat je besmet bent?
- Ga thuis in isolatie.
- Verwittig de personen met wie je de afgelopen 3 weken nauw contact hebt gehad.
- Verwittig je huisarts.
- Bel naar een van de nummers in onderstaande centra die het apenpokkenvaccin aanbieden (5):
- Antwerpen: Instituut voor Tropische Geneeskunde/UZ Antwerpen: 03/247.66.66
- Brugge: AZ Sint-Jan: 050/45.23.12 of 050/45.23.20
- Brussel: UMC Sint-Pieter: 02/535.31.77
- Charleroi: CHU Charleroi: 071/92.22.58 of 071/92.23.07
- Gent: UZ Gent: 09/332.21.11 of 09/332.23.50
- Hasselt: Jessa Ziekenhuis: 011/33.81.11 of 011/33.76.50
- Luik: CHU Liège: 04/27.031.90
- Leuven: UZ Leuven: 016/34.47.75 of 016/33.22.11
- Namen: CHU Mont-Godinne: 081/42.28.61 (week) of 081/42.31.01
Conclusie
Apenpokken verspreiden zich ongemerkt verder in Europa. Op dit moment worden hoofdzakelijk mannen die seks hebben met mannen getroffen, maar uitbreiding naar de brede bevolking is niet ondenkbaar. Om de verspreiding tegen te gaan, moeten we allemaal onze ogen openhouden en bij een mogelijke besmetting meteen in isolatie gaan, de gepaste maatregelen nemen en een van de instanties verwittigen die in dit artikel staan opgelijst.
