Juli 2019 wel degelijk de warmste maand ooit gemeten.

Nadat verschillende nieuwsmedia bericht hadden dat juli 2019 wereldwijd de warmste maand ooit gemeten was, reageerde klimaatscepticus Jan Jacobs op twitter, waar hij beter bekend is onder het pseudoniem “ockhams-scheermes”, dat de satellietgegevens dit tegenspreken. Wat is daarvan aan? Volgens Joris Meys, wetenschapper aan de UGent, vergelijkt Jacobs “appelen met pinguins”.

2 september 2019

Zijn er dan mensen die iets anders beweren ? Nadat verschillende nieuwsmedia bericht hadden dat juli 2019 wereldwijd de warmste maand ooit gemeten was, reageerde klimaatscepticus Jan Jacobs op twitter, waar hij beter bekend is onder het pseudoniem “ockhams-scheermes”, dat de satellietgegevens dit tegenspreken. Wat is daarvan aan? Volgens Joris Meys, wetenschapper aan de UGent, vergelijkt Jacobs “appelen met pinguins”.

De klimaatscepticus Roy Spencer

Jan Jacobs beweert in zijn tweet dat juli 2019 niet de warmste maand ooit gemeten is. De bron die Jacobs hiervoor aanhaalt, is bovenstaande grafiek, afkomstig van de site van de Amerikaanse meteoroloog en voormalig NASA-wetenschapper Roy Spencer. Spencer is een bekend klimaatscepticus en is onder meer een ondertekenaar van “An Evangelical Declaration on Global Warming”, waarin staat dat de aarde en haar ecosystemen door Gods intelligent design zijn geschapen en door zijn oneindige kracht zelfcorrigerend zijn.

Data in grafiek gaan niet over temperatuur aardoppervlak

De dataset die Spencer gebruikt, is de dataset die hij zelf heeft samengesteld met de Amerikaanse klimaatwetenschapper John Christy: de UAH-dataset. “Deze dataset gaat helemaal niet over de temperatuur aan het aardoppervlak”, zegt Meys. “Het bevat drie componenten: de lage troposfeer (de onderste paar km van de atmosfeer), de midden troposfeer (ca. 5-10 km hoog) en de lage stratosfeer (vanaf ca. 10 km hoog). Je mag die data helemaal niet vergelijken met de data voor het aardoppervlak. In de UAH-dataset gaat het immers over een laag van ettelijke kilometers dik.”

Veranderende werkwijze leidt tot zwakkere trend

De dataset voor de lage troposfeer wordt niet direct gemeten, maar berekend uit andere componenten. De manier waarop Spencer en Christy die berekenen, is door de jaren al ettelijke keren gewijzigd. De grafiek die Jan Jacobs deelt maakt gebruik van de zesde, uitgebreid herziene versie die werd gelanceerd in 2017, maar reeds werd ontwikkeld in 2015. Meys zegt dat Spencer en Christy dan ook zelf aangeven dat de wijzigingen in de manier waarop ze de temperatuur van de lage troposfeer berekenen, de stijgende trend in temperatuur verzwakt tegenover vorige versies. De manier waarop Spencer en Christy de temperatuur berekenen, is trouwens sterk bekritiseerd.

Geen recordtemperaturen in de lage troposfeer

Volgens Meys is juli 2019 ook in andere satellietdata die de temperatuur in de lage troposfeer weergeven niet als recordtemperatuur gemeten. Maar de lage troposfeer is, zoals hierboven werd vermeld, niet hetzelfde als het aardoppervlak. Het aardoppervlak is de “bodem” van de lage troposfeer, een luchtlaag tot twee kilometer dik is. Die verschillende “lagen” in de lucht hebben een heel verschillende dynamiek. CO2 komt vooral in de laagste luchtlagen voor. Het heeft geen zin om wat er gebeurt aan de oppervlakte af te zetten tegen wat er gebeurt hogerop.

Copernicus : record gebroken met 0,04° C

De aanleiding voor de tweet van Jacobs is de berichtgeving in verschillende media dat juli 2019 wereldwijd gemeten is als de warmste maand ooit. De bron voor deze berichtgeving in de meeste nieuwsmedia was het maandelijks klimaatrapport van Copernicus, het aardobservatieprogramma van de Europese Unie. Maar dat rapport doet uitspraken over de oppervlaktetemperatuur en dus niet de lage troposfeer.

De gegevens van het Copernicus-programma worden bovendien ook door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de VN overgenomen. Juli geldt in het algemeen als de warmste maand van het jaar, maar volgens de gegevens van Copernicus is juli 2019 ook nipt de warmste maand ooit gemeten. Juli 2019 heeft hiermee juli 2016 overtroffen, de vorige warmste maand juli in de datareeks van Copernicus. Het verschil tussen de temperaturen in juli 2019 en juli 2016 is met 0,04°C wel zeer klein.

Ook volgens NOAA en NASA record verbroken

Omdat het verschil zo klein is, geeft Copernicus ook zelf aan dat het niet uitgesloten is dat andere meteorologische organisaties tot een andere conclusie komen. Voor het inzamelen van data hanteren alle organisaties namelijk een licht verschillende werkwijze. Zo had op het moment dat Copernicus zijn cijfers voor juli 2019 publiceerde de Amerikaanse meteorologische organisatie National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) haar analyse voor de maand juli nog niet bekendgemaakt.

NOAA haar klimaatrapport voor de maand juli verscheen op 15 augustus. In dit rapport stelt NOAA dat ook zij juli 2019 nipt gemeten hebben als de warmste maand sinds het begin van hun metingen. In het rapport van NOAA is er sprake van een stijging van 0,03 °C ten opzichte van het vorige record. Ook weer een klein verschil, maar dus wel een record.

Volgens GISTEMP, de temperatuurmetingen van de NASA, werd het record van juli 2016 gebroken met een stijging van 0,08ºC. In absolute termen is juli 2019, samen met augustus 2016 de warmste maand in de GISTEMP-dataset.

Niet het record, maar de lange termijn is belangrijk

Een heel belangrijke nuance is dat het temperatuurrecord van juli 2019 als losstaand feit hoe dan ook weinig zegt over de opwarming van de aarde. Andere vaststellingen die meer betrekking hebben op de lange termijn zijn veel belangrijker.

Zo vonden volgens NOAA negen van de tien warmste juli-maanden plaats in de laatste 15 jaar. Bovendien zijn de laatste vijf jaar (2015-2019) de vijf warmste juli-maanden sinds het begin van de metingen. Juli 1998 is de enige juli uit de 20e eeuw die tot de 10 warmste juli-maanden behoort.

De opwarmende trend beperkt zich niet tot juli alleen. Volgens Copernicus is de maandelijkse gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de lucht wereldwijd de laatste vier decennia in alle maanden van het jaar gestegen. De afgelopen vier jaar, van 2015 tot en met 2018, waren de vier warmste jaren in de geschiedenis.

Maar de kern van de zaak is dat in juli 2019 de gemiddelde wereldwijde temperatuur bijna 1,2°C hoger was ten opzichte van het pre-industriële niveau, zoals gedefinieerd door het IPCC.

Conclusie

In zijn tweet zegt Jan Jacobs dat de satellieten juli 2019 niet gemeten hebben als de warmste maand ooit. Maar de satellietdata die hij hiervoor aanhaalt geven de temperatuur van de lage troposfeer weer, die tot twee kilometer dik is, en niet die van het aardoppervlak. De metingen van Copernicus waar de verschillende nieuwsmedia over bericht hebben, gingen wel degelijk over de temperatuur aan het aardoppervlak. Het aardoppervlak is nu eenmaal de plek waar mensen wonen.

Bovendien heeft niet alleen Copernicus juli 2019 als warmste maand ooit gemeten, maar ook andere grote meteorologische organisaties zoals NOAA en NASA.

Dat record zegt op zichzelf overigens niet zo veel over klimaatopwarming. Daarvoor zijn de lange-termijntendensen belangrijk. En dan valt het op negen van de tien warmste juli-maanden voorkwamen in de laatste 15 jaar.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Hannes Pieters

Hannes Pieters is masterstudent geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij is factchecker voor Factcheck.Vlaanderen sinds augustus 2019 en was voordien al stagiaire bij de nieuwsombudsman van VRT NWS.

✻

Steun ons!

Lees ook...

mei 2019

De thermosfeer koelt af maar de aarde warmt op? Hoe kan dat?

4 jun

Rijkste 10 procent verantwoordelijk voor helft van wereldwijde CO₂-uitstoot, blijkt uit studie