Rijkste 10 procent verantwoordelijk voor helft van wereldwijde CO₂-uitstoot, blijkt uit studie

Op Facebook deelde Mieke Schauvliege van Groen dat de rijkste 10% van de wereld verantwoordelijk is voor de helft van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Dat klopt: het percentage wordt bevestigd door verschillende rapporten. Het houdt wel geen rekening met andere broeikasgassen, die ook bijdragen tot klimaatopwarming.

4 juni 2024

Mieke Schauvliege deelt op sociale media de uitspraak dat de rijkste 10% van de wereld verantwoordelijk is voor de helft van de wereldwijde CO₂-uitstoot.

Verschillende bronnen bevestigen dat ongeveer de helft van de wereldwijde CO₂-uitstoot van de top 10 procent rijkste mensen komt. Dat blijk sinds 1990 het geval te zijn.

De gegevens gaan over CO₂-uitstoot, maar dat is niet het enige broeikasgas dat zorgt voor de opwarming van het klimaat.

In een Facebookpost deelde Mieke Schauvliege (Groen) de uitspraak dat “de rijkste 10% van de wereld verantwoordelijk is voor de helft van de wereldwijde CO₂-uitstoot.” Ze citeert hiermee Mong Rosseel, van theatergezelschap Vuile Mong en De Vieze Gasten, maar Schauvliege geeft telefonisch aan dat ze zelf ook achter de uitspraak staat.

Ongeveer de helft van wereldwijde CO₂-uitstoot komt van 10% rijkste bevolking

Schauvliege laat weten dat het cijfer gebaseerd is op een rapport van Oxfam, dat ingaat op de uitstoot van de rijkse 10% en concludeert dat zij zorgen voor de helft van de globale uitstoot door consumptie: “Voor alles wat zij doen en gebruiken, wordt CO₂ uitgestoten. Van de bouwmaterialen voor hun huis tot de brandstof voor hun auto’s en vluchten.”

Het rapport maakt gebruik van een tool van het onderzoeksbureau Stockholm Environment Institute (SEI), waarmee je de ongelijkheid in de CO₂-uitstoot (koolstofdioxide) over de hele wereld kunt nagaan door de uitstoot te koppelen aan inkomensniveaus. Uit de tool valt inderdaad op te maken dat 49% van de uitstoot in 2019 afkomstig was van de rijkste 10% inwoners van de wereld.

Verschillende bronnen bevestigen de uitspraak

De conclusie van het rapport van Oxfam wordt bevestigd door ander onderzoek, zoals het Emissions Gap Report 2020 van de Verenigde Naties en een wetenschappelijk artikel van Nature uit 2022.

Josefine Vanhille, onderzoeker bij het Centrum voor Sociaal Beleid (UAntwerpen), bevestigt dat de helft van de CO₂-uitstoot van de rijkste 10% komt en geeft mee dat de verhouding sinds 1990 stabiel is. “De middelste 40% is verantwoordelijk voor 40% van de emissies. De armste helft voor 10% van de emissies. Bijna de helft van de Belgen behoort tot die groep van 10% rijksten van de wereld.”

Ook Sara Vicca, bio-ingenieur aan de UAntwerpen, bevestigt dat de uitspraak van Mieke Schauvliege inderdaad in lijn ligt met wetenschappelijke bevindingen. Ze verwijst zelf naar de cijfers van Oxfam en SEI in haar boek ‘Van klimaatverandering naar systeemverandering’.

Het percentage houdt geen rekening met ontbossing en andere broeikasgassen

“Wat de exacte cijfers ook zijn, de ongelijkheid staat als een paal boven water”, zegt Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de VUB. Thiery wijst wel op enkele kanttekeningen. Zo nemen de cijfers van SEI de uitstoot die wordt veroorzaakt door ontbossing niet in rekening. “Maar aangezien ontbossing slechts voor zo’n 10% van de totale CO₂-uitstoot zorgt, vormt dit geen al te vertekend beeld.”

Thiery geeft ook aan dat SEI niet naar het totaal van broeikasgassen kijkt, enkel naar de uitstoot van CO₂. En hoewel CO₂ het meest bijdraagt tot de klimaatopwarming, is het niet het enige broeikasgas. Methaan bijvoorbeeld komt minder vaak voor dan CO₂, maar draagt in verhouding sterker bij tot de opwarming.

De ongelijkheid zit op meerdere niveaus

Volgens Thiery doet SEI er wel goed aan om naar de verdeling tussen bevolking te kijken in plaats van tussen landen. Want: "Er zijn grote uitstoters in arme landen en lage uitstoters in rijke landen.” Binnen Europa stoot de armste helft van de Europeanen ongeveer 5 ton per persoon uit en de rijkste 10% ongeveer 30 ton – een verschil in zesvoud.

Maar volgens Thiery kun je ook kijken naar verschillen op bedrijfsniveau. De Carbon Majors Database, beheerd door de denktank InfuenceMap, toont hoe CO₂-uitstoot verbonden is aan bepaalde bedrijven. Uit de database blijkt dat ongeveer 70% van de historische uitstoot door fossiele brandstoffen afkomstig is van 122 industriële producenten. Het gaat hierbij wel enkel om de uitstoot door fossiele brandstof en geeft niet het volledige plaatje.

Conclusie

Het klopt dat de rijkste 10% van de wereldbevolking verantwoordelijk is voor de helft van de CO₂-uitstoot. Al is CO₂ niet het enige broeikasgas dat zorgt voor klimaatopwarming. De uitspraak komt uit een rapport van Oxfam, maar ook andere instellingen trekken deze conclusie. Het percentage blijkt al sinds 1990 ongewijzigd.

Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen. Partners zijn: factcheck.vlaanderen, VRT NWS, Knack, RTBF, KRO-NCRV Pointer, Het Algemeen Dagblad en deCheckers.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Justine Viane

Justine studeerde eerst sociaal werk aan de Artevelde hogeschool en heeft daarna een masteropleiding journalistiek aan de Universiteit Gent gevolgd. Sinds 2022 vervolledigt zij de redactie als factchecker bij Factcheck.Vlaanderen.