Waar komt dit nieuws vandaan?
Jaren na een studie die onterecht paniek zaaide, zijn velen nog altijd bang van hormoonsubstitutietherapie (HST). ‘Een verloren generatie’, zeggen gynaecologen. Met een paar sterke getuigenissen van vrouwen die er zelf zeer positieve ervaringen mee hebben, moedigen enkele gynaecologen artsen nu aan om de therapie weer vaker voor te schrijven voor vrouwen met menopauzale klachten.
Artsen zouden het niet voldoende durven voorschrijven, omdat ze terughoudend werden na de publicatie van een studie in 2002. Die toonde aan dat hormonen slikken voor menopauzale klachten zowel het risico op hart- en vaatziekten als op borstkanker vergroot (1). Dat nieuws sloeg wereldwijd in als een bom, waardoor de verkoop van HST in elkaar stuikte.
Ondertussen kwam er veel kritiek op deze studie (1). Zo bleek dat de deelneemsters (meer dan 27.000 vrouwen) gemiddeld 63 jaar waren, dat de helft zwaarlijvig was, roker of ex-roker en dat één op drie behandeld werd voor een hoge bloeddruk. Dit zijn allemaal risicofactoren voor zowel hart- en vaatziekten als borstkanker.
De menopauze begint gemiddeld op 51 jaar en klachten, zoals opvliegers (vapeurs) en nachtelijk zweten, treffen vooral vijftigers. Ze zouden de voordelen van hormoontherapie ontzegd worden, vandaar de ‘verloren generatie’.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De onderzoekers zetten de beruchte studie uit 2002 vroegtijdig stop. Dit kwam omdat te veel vrouwen die een behandeling met HST kregen, borstkanker of een beroerte kregen. In de controlegroepen die geen HST kregen waren dat er veel minder.
Door de hoge gemiddelde leeftijd van 63 jaar, ruim 10 jaar na de menopauze, kunnen we moeilijker uitspraken doen over de risico’s voor vrouwen tussen 50 en 60 jaar. Dat is nochtans de groep die het meest baat heeft bij hormoontherapie.
Er bestaat geen degelijk onderzoek dat het omgekeerde aantoont, namelijk dat HST het en de bloedvaten zou beschermen. Vandaag geldt nog steeds dat HST het risico op hart- en vaatziekten, en op borstkanker vergroot, ook bij jongere vrouwen. Daarbij geldt wel dat de risico’s veel kleiner zijn dan voor vrouwen ouder dan 60 jaar. Omdat deze risico’s bij langdurig gebruik groter worden, bevelen artsen aan dat je HST best zo kort mogelijk gebruikt.
Volgens de huidige richtlijn kan HST gebruikt worden door vrouwen die last hebben van matige tot ernstige opvliegers. Dit gebeurt steeds na het afwegen van hun reeds bestaande risico op hart- en vaatziekten, en liefst beperkt in de tijd.
Opvliegers kunnen zo frequent en hardnekkig zijn dat ze onrechtstreeks ook andere problemen veroorzaken, zoals slaapgebrek en verminderd humeur. Omdat de therapie opvliegers en nachtelijke zweetaanvallen sterk onderdrukt, zal de levenskwaliteit van deze vrouwen sterk verbeteren.
Vrouwen die geen last hebben van deze typische menopauzekwalen nemen beter geen HST. Op lange termijn nemen niet alleen de risico’s op borstkanker en hart- en vaatziekten toe, maar ook op diabetes type 2 en dementie.
Conclusie
Vrouwen met matige tot ernstige menopauzeklachten kunnen baat hebben bij hormoontherapie, maar doen dit best niet te lang. Het verhoogt namelijk de risico’s op verschillende aandoeningen, waaronder borstkanker, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en dementie. Deze risicostijgingen zijn zeer beperkt en kleiner dan aanvankelijk gedacht voor vrouwen jonger dan 60 jaar. Je neemt best geen hormoontherapie wanneer je geen klachten hebt.
