Waar komt dit nieuws vandaan?
De studie werd uitgevoerd in de Verenigde Staten. De onderzoekers verzamelden gegevens van 1.926 werknemers die gedurende minstens 10 jaar aan het werk waren (1). Iets meer dan de helft waren mannen, en de meerderheid waren werknemers actief als bediende, overwegend in de dienstensector. Bij het begin van de studie was hun gemiddelde leeftijd 33 jaar.
Bij de statistische berekeningen hielden de onderzoekers rekening met leeftijd, geslacht, ras en de wijze waarop de mensen betaald werden (salaris of uurloon). Wie gedurende 10 jaar 55 uur per week werkte, had 16% meer risico op een hart- of vaatziekte. Naarmate het aantal werkuren steeg, nam het risico geleidelijk toe: wie 60 uur per week werkte, had 35% meer risico.
De resultaten van deze studie werden reeds in 2016 gepubliceerd, maar kwamen nu opnieuw in de media naar aanleiding van de ‘Dag van de Veiligheid en Gezondheid op het werk’ op 28 april.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De onderzoekers stellen vast dat wie meer uren werkt, meer risico op een hart- of vaatziekte loopt. De vraag die rijst is of meer werken ook de oorzaak is van de risicoverhoging. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat de sociaal minst bedeelde mensen het langst (moeten) werken, maar dat zij ook het minst gezond leven (roken, weinig lichaamsbeweging). Zo zou de ongezonde levenswijze, en niet de lange werkuren, de oorzaak kunnen zijn van het hoger risico.
Voor een observationele studie zoals deze is het vinden van een dosis-effect-relatie een sterk punt. In de besproken studie is de ‘dosis’ het aantal werkuren, en het ‘effect’ het optreden van een hart- of vaatziekte. De onderzoekers vonden dat elk uur dat er meer gewerkt werd het risico wat deed stijgen. Dit vormt een argument dat de werkduur de oorzaak is van de vastgestelde risicoverhoging.
Een zwak punt in de studie is dat er geen nauwkeurige meting gebeurde van het aantal gepresteerde werkuren, maar dat men vertrouwde op wat de proefpersonen aangaven. Ook de diagnose van hart- of vaatziekte kwam niet uit een medisch rapport, maar werd door de proefpersonen al dan niet correct meegedeeld.
Nog enkele andere elementen doen twijfelen aan het oorzakelijk verband tussen werkduur en risico. In een observationele studie wordt een risicotoename van 35% nog als weinig beschouwd. Wetenschappers zien liefst minstens een verdubbeling (een 100% risicoverhoging) vooraleer ze aan een oorzakelijk verband beginnen denken.
In de berekeningen brachten de onderzoekers alleen de leeftijd, het geslacht, het ras en de wijze waarop de mensen betaald werden in rekening. Zoals vermeld kunnen bijvoorbeeld ook de sociale status, rook- en drinkgedrag of andere ongezonde gewoontes een rol gespeeld hebben in het gevonden verband tussen werkuren en risico. De onderzoekers hielden hiermee geen rekening, omdat ze niet over deze gegevens beschikten.
Conclusie
Deze studie vindt een verband tussen lange werkuren en het risico op hart- en vaatziekten. Het is niet uitgesloten dat de werkuren op zich een oorzakelijke rol spelen, maar waarschijnlijk hebben nog andere factoren hierin een aandeel. De culturele verschillen met de Verenigde Staten maken bovendien dat de bevindingen ginds niet zomaar in Vlaanderen van toepassing zijn.
