Nee, een eliminatiedieet doet ADHD-symptomen niet verdwijnen

Berichten op Instagram en Facebook suggereren dat uit een recent onderzoek bij 300 kinderen met ADHD zou blijken dat na het volgen van een streng eliminatiedieet 72% van de kinderen niet meer voldoet aan de diagnosecriteria van ADHD. Het eliminatiedieet houdt in dat men onder andere volgende ingrediënten niet meer mag eten: artificiële zoetstoffen, kleurstoffen, gluten, zuivel, graan en soja.

Het bericht werd oorspronkelijk gepubliceerd door de Amerikaanse influencer Prince Ea en werd nadien vaak gedeeld.

Betrouwbare Nederlandse studie uit 2011

De maker verwijst in een reactie onder zijn post op Instagram naar een artikel van het Britse persbureau Reuters dat gepubliceerd werd in 2011. Dat nieuwsartikel gaat over de resultaten van een onderzoek dat in februari 2011 werd uitgevoerd door de Radboud Universiteit en het ADHD Research Center in Nederland. Volgens Reuters werd het onderzoek destijds geleid door professor Jan Buitelaar van de Radboud Universiteit.

Door de informatie uit het artikel van Reuters komen we terecht bij een Nederlandse studie die op 5 februari 2011 gepubliceerd werd in het medisch tijdschrift The Lancet. De studie is ook opgenomen in de officiële databank PudMed en heeft als titel: “Effects of a restricted elimination diet on the behaviour of children with attention-deficit hyperactivity disorder (INCA study): a randomised controlled trial.”

Bewering van influencer houdt geen rekening met belangrijke factoren

We namen contact op met professor Jan Buitelaar, de wetenschapper die de Nederlandse studie destijds leidde. Buitelaar is hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie, verbonden aan de Radboud Universiteit en doet onderzoek naar ontwikkelingsstoornissen, zoals ADHD.

We vroegen hem naar een reactie op de bewering die rondgaat op sociale media. In een schriftelijke reactie aan Factcheck.Vlaanderen wijst professor Buitelaar erop dat de bewering van de influencer voorbijgaat aan verschillende belangrijke elementen.

“Ons onderzoek was gebaseerd op een selectieve steekproef”, aldus professor Buitelaar. Dit houdt dat de deelnemers aan het onderzoek op een gerichte manier werden gekozen. “Daarenboven keek ons onderzoek alleen maar naar een tussentoestand, met name het einde van het eliminatiedieet”. Volgens Buitelaar is het veel belangrijker om aandacht te hebben voor de herintroductiefase. Zo zou het veel beter zijn om te kijken naar hoe de toestand is na bijvoorbeeld twaalf maanden.

“Tot slot speelt ook mee dat niet alle gezinnen dit dieet kunnen volhouden”, geeft de Nederlandse wetenschapper nog mee.

Recent onderzoek uit 2023 bestudeerde relatie tussen voeding en ADHD

Een recenter onderzoek uit 2023 toont aan dat een gezond voedingspatroon een positief effect kan hebben op kinderen met ADHD. Ook professor Buitelaar wijst in zijn reactie aan Factcheck.Vlaanderen op de resultaten van dit onderzoek, waaraan hij zelf meewerkte.

Het TRACE-onderzoek werd opgezet door Karakter, het Nederlands academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). In totaal werden in het onderzoek 223 kinderen van 5 tot 13 jaar onderzocht en in drie groepen onderverdeeld: één groep volgde een eliminatiedieet, een andere groep volgde een gezond dieet en een derde groep kreeg gewoon de gebruikelijke zorg toegediend.

Gezond dieet en gebruikelijke zorg effectiever dan eliminatiedieet

Een eerste deel van het TRACE-onderzoek werd gepubliceerd op 11 juli 2023 en focuste op de effecten van een dieetbehandeling op korte termijn. Het tweede deel van de studie werd een jaar later, op 8 juli 2024 gepubliceerd en onderzocht of een dieet ook effectief is op lange termijn.

Uit de resultaten blijkt dat een gezond dieet beter werkt in het verminderen van ADHD-symptomen dan een eliminatiedieet. In dit gezond dieet worden de richtlijnen van het Nederlands Voedingscentrum gevolgd.

Dezelfde resultaten werden gevonden voor het toedienen van gebruikelijke zorg, in de medische wereld ook wel “care as usual” genoemd. In vergelijking met de groep die een eliminatiedieet volgde, was er bij de care-as-usual-groep een sterkere afname van ADHD-symptomen te zien.

ADHD onomkeerbaar?

Een dieet zorgt er dus niet voor dat ADHD-symptomen volledig verdwijnen. Maar is het eigenlijk mogelijk om ADHD “om te keren”, zoals de posts beweren? We legden het voor aan Pieter Hoekstra, jeugdpsychiater aan het Universitair Medisch Centrum in Groningen. Hij legt uit dat ‘omkeerbaar’ een term is die eigenlijk niet zo gebruikelijk is in relatie tot ADHD: “De term komt vooral uit de behandeling van diabetes type 2. Het is wel zo dat veel mensen op latere leeftijd kunnen leren leven met hun ADHD en er op die manier dus in zekere mate over heen groeien.”

Conclusie

Het volgen van een eliminatiedieet zal ADHD-symptomen bij kinderen niet zomaar laten verdwijnen. Volgens een van de auteurs van de studie waar de Amerikaanse infuencer naar verwijst, gaat de bewering voorbij aan een aantal belangrijke factoren. Uit recenter Nederlands onderzoek blijkt dat gezonde voeding en de toediening van gebruikelijke zorg effectiever is in de vermindering van ADHD-symptomen dan een eliminatiedieet.