Overschatten gepubliceerde studies de effecten van antidepressiva?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Bepaalde antidepressiva (de zogeheten serotonine-heropnameremmers, ssri's) worden ook gebruikt tegen angststoornissen. De wetenschappelijke literatuur doet geloven dat bepaalde antidepressiva welhaast wondermiddelen zijn. Liefst 96 procent van de gepubliceerde studies naar de werking van ssri's tegen angststoornissen is positief. In werkelijkheid zijn de middelen echter veel minder effectief, concludeert een team van onderzoekers in het medische tijdschrift JAMA Psychiatry. (1)

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

De onderzoekers zochten op twee manieren naar studies over de werking van antidepressiva tegen angststoornissen. Allereerst via het Amerikaanse Agentschap voor Voedsel en Medicatie (FDA). Fabrikanten geven de FDA alle studies om hun middel goedgekeurd te krijgen voor de Amerikaanse markt. Daarna zochten ze naar studies die zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. De onderzoekers vergeleken het aantal studies en combineerden resultaten ervan in twee meta-analyses, die van de FDA-studies en die van de gepubliceerde studies.

Ze vonden studies over 9 verschillende antidepressiva voor 5 verschillende angststoornissen. Van de 57 studies die bekend waren bij de FDA waren 52 gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. 72% van de FDA-studies was positief, tegenover 96% van die van de tijdschriften. Studies met positieve resultaten hadden 5 maal zoveel kans om gepubliceerd te worden in een tijdschrift. Het gemiddelde effect van antidepressiva in gepubliceerde studies was 15% hoger dan dat van FDA-studies. Het verschil was niet significant, wat betekent dat dit verschil toevallig zou kunnen zijn.

De meeste meta-analyses baseren zich op resultaten van gepubliceerde studies. Studies die niet zijn gepubliceerd zijn vaak ook moeilijk te vinden. De onderzoekers laten zien dat meta-analyses van alleen gepubliceerde studies het effect van een geneesmiddel kunnen overschatten. Deze vertekening was al gekend voor de werking van antidepressiva tegen depressie (2).

Deze vertekening van de resultaten in gepubliceerde studies kan de perceptie van artsen over de effectiviteit van het middel beïnvloeden en hierdoor mogelijk het voorschrijfgedrag.

Conclusie

Positieve studies over antidepressiva tegen angststoornissen worden vaker gepubliceerd dan negatieve. Meta-analyses van gepubliceerde studies zouden het effect van dit middel kunnen overschatten.