Pensioenleeftijd lijkt levensverwachting nauwelijks te beïnvloeden

In een bericht op X wordt beweerd dat de verhoging van de pensioenleeftijd schadelijk is voor de levensverwachting. Bij het bericht wordt een tabel gedeeld waaruit zou blijken dat mensen die op hun 50ste met pensioen gaan een gemiddelde levensverwachting van 86 jaar hebben. Terwijl voor mensen die pas op hun 65ste stoppen met werken, dat nog maar 66,8 jaar is.

Volgens die redenering verliest iemand dus gemiddeld twee levensjaren voor elk extra gewerkt jaar na zijn 55ste. Voormalig professor en advocaat Lucas Bergkamp vraagt zich daarom af waarom de pensioenleeftijd in Nederland is verhoogd naar 67 jaar. Het bericht is inmiddels tienduizenden keren bekeken.

Screenshot van de tabel die werd gedeeld op X.

Vraagtekens bij bron en data

Als bron bij de tabel wordt verwezen naar het lucht- en ruimtevaartbedrijf Boeing Aerospace. Maar er wordt niet vermeld uit welke paper of welk onderzoek de tabel afkomstig is. Een zoekopdracht op Google met de termen “Boeing Aerospace” en “Retirement At Death” leidt wel naar een paper van Dr. Sing Lin.

De tabel is opgenomen in een paper getiteld “Optimum Strategies for Creativity and Longevity” uit 2002, waarin strategieën worden besproken om creatief te blijven en een lang leven te leiden. Vroeg met pensioen gaan wordt daarbij als een van de aanbevelingen genoemd.

De cijfers in de tabel zijn door Dr. Ephrem (Siao Chung) Cheng gepresenteerd. Deze zouden gebaseerd zijn op een actuarieel onderzoek. Actuariële professionals worden ingezet om financiële risico's in te schatten voor bijvoorbeeld verzekeraars, pensioenfondsen en bedrijven. In dit geval werd gekeken naar de relatie tussen levensduur en pensioenleeftijd.

Er werd daarvoor gekeken naar het aantal pensioenuitkeringen dat werd verstuurd naar gepensioneerden van Boeing Aerospace. Verdere informatie over de methode of bron wordt niet vermeld. Boeing Corporation heeft in 2010 nog een reactie gepubliceerd met als titel: “Laten we het gerucht over levensverwachting stoppen.” Hierin legt het bedrijf uit dat de grafieken en het onderzoek die aan Boeing worden toegeschreven, een hoax zijn.

Beperkingen in het onderzoek

Zoekopdrachten op Google om meer informatie over de auteurs te vinden, leveren nauwelijks betrouwbare resultaten op. Ook op Google Scholar, de zoekmachine voor wetenschappelijke publicaties, lijken er verder geen studies gepubliceerd te zijn onder de naam Ephrem (Siao Chung) Cheng en Sing Lin.

Professor en demograaf Patrick Deboosere, verbonden aan de VUB, constateert bovendien zelf veel tekortkomingen in het onderzoek. De paper uit 2002 is namelijk niet peer-reviewed en niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. “De gepresenteerde data lijken bovendien vreemd en er is te weinig documentatie om er betrouwbare conclusies aan te verbinden", concludeert hij. Ook professor en socioloog Koen Decancq, verbonden aan de UAntwerpen, merkt op dat het werk niet repliceerbaar lijkt, “omdat de gebruikte methode onvoldoende wordt uitgelegd”.

Beperkt effect van pensioenleeftijd

Volgens Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven, blijkt duidelijk uit onderzoek dat er “geen sterk oorzakelijk verband is tussen de leeftijd waarop iemand met pensioen gaat en de leeftijd van overlijden.” Ook Patrick Deboosere benadrukt dat “vroeger met pensioen gaan niet automatisch leidt tot gemiddeld twee jaar langer leven.”

Er zijn studies gedaan naar de relatie tussen pensioenleeftijd en levensverwachting. Volgens Godderis laten die vooral zien dat iemands levensduur voornamelijk afhangt van gezondheid en sociaaleconomische omstandigheden, en niet van de leeftijd waarop iemand met pensioen gaat.

Hij legt uit dat mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) vaak zwaar of risicovol werk doen. Daardoor hebben ze bij hun pensionering meestal een slechtere gezondheid en een lagere levensverwachting. Mensen met een hogere SES en opleiding zijn bij pensionering vaak gezonder, waardoor later met pensioen gaan minder effect heeft op hoe oud ze worden.

Conclusie

De bewering dat later met pensioen gaan de levensduur aanzienlijk zou verkorten, is onwaar. De bron is onduidelijk en niet wetenschappelijk. Onderzoek toont aan dat je levensverwachting vooral wordt bepaald door je gezondheid en sociaaleconomische omstandigheden, niet door de pensioenleeftijd.