Nee, spinazie is niet dodelijk

Volgens een Instagram bericht zou spinazie dodelijk kunnen zijn. “Spinazie bevat oxalaat en oxalaat kan dodelijk zijn," klinkt het. Om de uitspraak verder te ondersteunen, geeft het bericht nog cijfers mee. Een portie van 3000 gram zou fataal zijn, terwijl een gemiddeld pak spinazie al liefst 1500 tot 1600 milligram oxalaten zou bevatten. 

Wat is oxalaat?

Oxalaten komen van nature voor in planten. Spinazie, sojaproducten, aardappelen, bieten, zwarte chocolade, nootjes (amandelen en hazel) zijn enkele van de voedingsmiddelen met een hoog oxalaatgehalte.

Je kunt de stof dus via voedsel innemen, maar oxalaat is ook een normaal afvalproduct van het metabolisme van mensen en komt dus natuurlijk in het lichaam voor. Vrijwel alle opgenomen oxalaat, ongeveer 90%, plassen we uit via afbraak van onder andere vet, proteïnen, suiker en vitamine C.

Ons lichaam breekt oxalaat af

Oxalaat is dus een product van de stofwisseling in het lichaam of opgenomen via de voeding en verlaat het lichaam via urine. Kleine hoeveelheden oxalaat zijn zeker niet schadelijk. Toch kunnen er zich ook te hoge oxalaatniveaus voordoen, medisch bekend als hyperoxalurie. Dit kan dan wel enkele gezondheidsproblemen veroorzaken.

Zo kan een hoog oxalaatniveau de opname van andere belangrijke voedingsstoffen zoals calcium en magnesium uit het voedsel remmen, wat kan leiden tot een tekort aan deze stoffen. Wanneer het te veel oxalaat in de urine zich dan bindt met calcium in het lichaam, beginnen kristallen zich te aggregeren en nierstenen te vormen.

Aandoening waarbij te veel oxalaat wordt opgenomen

Bij enterische hyperoxalurie, een medische aandoening, wordt te veel oxalaat uit voedsel in de darmen opgenomen. Dit kan veroorzaakt worden door ziektes die de darmen aantasten, zoals de ziekte van Crohn, maar ook door aandoeningen die de opname van voedingsstoffen verstoren, zoals chronische pancreatitis.

In ernstige gevallen kan te veel oxalaat leiden tot een aandoening die oxalose wordt genoemd. Dit gebeurt wanneer oxalaat zich ophoopt in organen en weefsels in het hele lichaam, wat mogelijk schade kan veroorzaken aan nieren, botten, bloedvaten, ogen en zelfs het hart.

Hyperoxalurie kan genetisch zijn waarbij het lichaam te veel oxalaat aanmaakt, maar kan ook veroorzaakt worden door het eten van grote hoeveelheden voedsel met een hoog oxalaatgehalte.

Bij gezonde personen geen risico tot te grote opname

An Deman, dokter bij het AZ Maria Middelares en gespecialiseerd in nieraandoeningen, geeft aan dat oxalaat in verschillende voedingswaren zit. “Bij schadelijke gevallen is het meestal een en/en verhaal. Slechts ongeveer 15% van het oxalaat uit voedingswaren wordt rechtstreeks opgenomen via de dikke darm. Dit percentage kan wel beduidend stijgen bij patiënten met inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn, gastric bypass en andere digestieve problemen zoals chronische pancreatitis.”

Dus enkel bij gevoelige personen zijn diëten met een hoog oxalaatgehalte in verband gebracht met een verhoogd risico op nierstenen en andere gezondheidsproblemen. Bij gezonde personen wordt minder oxalaat opgenomen.

Er bestaat geen dodelijke portie spinazie

Oxalaat zit in veel voedingswaren, maar spinazie is voedsel met een erg hoog oxalaatgehalte. Alhoewel er verschillende soorten spinazie bestaan met elk hun respectievelijke gehalte oxalaat, varieert het niveau volgens studies tussen ongeveer 682 mg per 100 g en 2902 mg per 100 g.

Dokter Deman benadrukt dat ze nog nooit gehoord heeft van een dodelijke portie spinazie. “Detoxsapjes, zeker de groene, kunnen theoretisch wel schadelijk zijn, vooral bij overmatige consumptie. Een uitgedroogde patiënt, zeker met onderliggende digestieve aandoening kan zichzelf namelijk schade berokkenen door overmatige inname van oxalaat of oxalaatvormers in de vorm van detoxsapjes.”

Thomas Tailly, uroloog aan het UZ Gent, bevestigt dat ons lichaam van nature oxalaat aanmaakt, maar dat mensen met een aandoening te veel oxalaat aanmaken waardoor voeding met een hoog gehalte kan leiden tot nierstenen. Ook hij benadrukt: “Ik heb nog nooit iemand gekend die overleden is door het eten van te veel spinazie. Bij mensen die extreem gedehydrateerd zijn, kunnen detoxsapjes eventueel wel tot acuut nierfalen leiden.”

Bereiding spinazie kan oxalaatopname verminderen

Je kunt een aantal zaken doen als je de opname van oxalaat uit spinazie wil verminderen. Het consumeren van zuivelproducten, zoals yoghurt of melk, direct na of tijdens de maaltijd kan de opname in de darmen verminderen. Dit wordt bijvoorbeeld aangeraden voor patiënten die gevoelig zijn voor oxalaat-gedreven nierstenen.

Daarnaast helpt een voldoende vochtinname om het oxalaat in de urine te verdunnen, wat de kans op de vorming van calciumoxalaatkristallen verkleint. Deze kristallen kunnen, onder bepaalde omstandigheden, snel leiden tot nierschade en/of de vorming van nierstenen. Dus hoewel spinazie gezond is en rijk is aan voedingsstoffen en vitamines is preventie belangrijk bij mensen die niersteengevoelig zijn. Ook medicatie kan dan helpen.

Conclusie

Je moet niet opletten voor een dodelijke dosis spinazie. De groente bevat veel oxalaat. Een dieet met veel oxalaten kan bij mensen met bepaalde onderliggende aandoeningen leiden tot een hoger risico op nierstenen en andere gezondheidsproblemen. Maar er zijn geen gevallen bekend waarbij het eten van spinazie dodelijke gevolgen had.